تاثیر بازار آزاد ارز واقعیتی است که بر زندگی مردم تاثیر دارد

محمدرضا فرزین رییس کل بانک مرکزی در تازه‌ترین گفت‌وگوی تلویزیونی خود، به موارد مهمی در بازار ارز اشاره کرد. او با بیان اینکه نرخ ارز در بازار آزاد را قبول نداریم صحبت‌هایی را عنوان کرد که پیش از این هم در رسانه‌ها توسط روسای پیشین بانک مرکزی ارایه شده بود. در گفتگو با وحید شقاقی شهری نظر این کارشناس اقتصادی را درباره فضای بازار ارز و برنامه‌های بانک مرکزی طی سال ۱۴۰۲ مرور کردیم.

رشد ۴۰ درصدی نرخ ارز دور از انتظار نیست

به گزارش اعتماد، وحید شقاقی شهری، اقتصاددان در این خصوص بر این باور است که یکی از مهم‌ترین وظایف بانک مرکزی کنترل تورم در اقتصاد کشور است و در صورتی که بانک مرکزی بتواند تورم را در اقتصاد کنترل کند به تبع آن بازار ارز نیز به ثبات می‌رسد و حفظ ارزش پول ملی در گروی مهار تورم است.

این کارشناس اقتصادی در ادامه با اشاره به نظریه قدرت خرید گفت: تفاوت تورم داخل با تورم شرکای تجاری قیمت تعادلی ارز را در اقتصاد مشخص می‌کند. به عنوان مثال در سال ۱۴۰۱ تورم اقتصاد ایران ۴۷ درصد اعلام شد و میانگین تورم شرکای تجاری ایران (چین، امارات، عراق و ترکیه و...) حدود ۵ درصد بود که تفاوت تورم داخل با تورم شرکای تجاری ایران حدود ۴۲ درصد برآورد می‌شود لذا انتظار می‌رود در سال ۱۴۰۲ به میزان اختلاف تورم داخل با شرکا یعنی در محدوده ۴۰ درصد به قیمت ارز افزوده شود به این معنی که اگر قیمت دلار در پایان سال ۱۴۰۱ در محدوده ۴۰ هزار تومان بود در پایان سال ۱۴۰۲ باید ۴۰ درصد دیگر به آن اضافه شود که رقمی معادل ۵۶ هزار تومان می‌شود البته این قیمت به شرط تداوم شرایط کنونی در اقتصاد ایران و بدون بحث‌های برجامی و کاهش انتظارات تورمی است.

سخنان ضد و نقیض در این مدت کم نبوده است

شقاقی شهری تصریح کرد: اگر بانک مرکزی به دنبال کنترل قیمت ارز و ثبات در این بازار و حفظ ارزش پول ملی است در ابتدا باید نرخ تورم را مهار کند، ضمن آنکه این موضوع یکی از اقداماتی است که از مدت‌ها پیش از سوی فدرال رزرو امریکا در حال انجام است و شاهد آن بودیم که با وجود تحمیل هزینه تورم بر اقتصاد امریکا باز هم مداومت و تلاش پیوسته برای افزایش نرخ بهره بانکی به ۴.۷۵ صدم به تدریج باعث افت میزان تورم شد و دیدیم که میزان تورم امریکا در ماه March (اسفند ماه) از ۹.۵ درصد به ۴.۹۸ صدم درصد رسید.

او با بیان اینکه سفره‌های مردم با نرخ ارز آزاد تنظیم می‌شو، افزود: اخیرا آنچه شفاف شده این است که متاسفانه یک تصمیم روشن و ثبات رویه در بانک مرکزی وجود ندارد و رییس کل بانک مرکزی بار‌ها سخنان و سیاست‌های ارزی خود را تغییر داده است، زمانی نرخ ارز نیمایی ۲۸۵۰۰ تومان و پس از آن اعلام شد که میانگین نرخ نیمایی ۲۸۵۰۰ تومان است و پس از آن اعلام شد تنها کالا‌های اساسی با این رقم ۲۸۵۰۰ تومان وارد کشور خواهد شد و پس از آن گفته شد پتروشیمی‌ها و سایر صادرکنندگان غیرنفتی ارز حاصل از صادرات خود را در مرکز مبادلات ارزی عرضه کنند و بعد از آن اعلام شد که نرخ بازار آزاد را می‌پذیرند و باید در این بازار دخالت کنند و اخیرا هم اعلام شده که قیمت ارز در بازار آزاد مورد قبول بانک مرکزی نیست چرا که قیمت‌ها در تلگرام مشخص می‌شوند که این سخنان سطحی و ساده‌انگارانه است و نباید از سوی رییس کل بانک مرکزی مطرح شود و همه این‌ها نشان‌دهنده بی‌ثباتی در رویه و بی‌ثباتی در نگرش بانک مرکزی است و همه این سخنان باعث به وجود آمدن مشکلات برای فعالان در بازار‌های مختلف شده است.

قیمت همه کالا‌ها در بازار آزاد تعیین می‌شود

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: افزایش تورم و اختلاف تورم در ایران با شرکای تجاری دلیلی برای افزایش قیمت دلار در اقتصاد ایران شده است و متاسفانه در برخی از دوره‌ها دولتمردان بر سرکوب قیمت ارز اصرار داشتند و اینکه گفته شده قیمت بازار آزاد را نمی‌پذیرند اصلا حرف منطقی نیست چرا که قیمت همه کالا‌ها در بازار آزاد تعیین می‌شود و اینکه اعلام شود قیمت خودرو، قیمت دلار و قیمت لوازم خانگی و... در بازار آزاد کاذب است که دردی را از مردم دوا نمی‌کند، چرا که مردم آنچه را که می‌خرند به قیمت بازار آزاد است.

شرایط اقتصادی مردم را به سمت بازار دارایی‌ها سوق می‌دهد

این استاد دانشگاه ادامه داد: در این سال‌ها شاهد آن بودیم که به دلیل تحریم‌ها و اتفاقات مختلف نرخ دلار با جهش همراه شد و انتظارات گذشته‌نگر به مردم و جامعه این علامت را داده که برای اینکه از تورم در اقتصاد ایران جا نمانند و قدرت خریدشان را حفظ کنند به اجبار یکی از دارایی‌های موجود (طلا، دلار، مسکن یا خودرو) را خریداری کنند و گروهی هم که تخصصی دارند در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری کنند.

او تصریح کرد: اینکه مردم به سمت این بازار‌های دارایی برای سرمایه‌گذاری رفته‌اند تنها دلیلش وجود تورم‌های بالا در اقتصاد ایران و اختلاف تورم داخل و تورم شرکای تجاری و اثر آن بر نرخ دلار و حفظ قدرت خریدشان بوده است.

میانگین تورم ۱۰ ساله ایران ۲۷ درصد و عربستان تنها یک درصد بوده است

شقاقی شهری گفت: امروز در همه خانه‌ها مقادیری طلا، دلار یا چند خودرو وجود دارد و افرادی هم دارای چند مسکن یا چند قطعه زمین هستند. این مساله حاصل ضعف سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و تورم بلندمدتی است که در کشور بوده، در ۵۰ سال گذشته میانگین تورم در ایران ۲۰ درصد بوده این در حالی است که میانگین تورم شرکای تجاری ایران زیر ۵ درصد بوده و در ۱۰ سال گذشته میانگین تورم در اقتصاد ایران ۲۷ درصد بوده؛ در حالی که میانگین تورم عربستان در ۱۰ گذشته زیر یک درصد بوده است. البته عربستان هم کشوری نفتخیز است و با ریسک‌ها و تکانه‌های نفتی همراه بوده، اما توانسته تورم خود را مهار کند در حالی که در این مدت در ایران تورم مهار نشده است.

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: با سیاست‌های اشتباه در این مدت تلاش شده تا قیمت ارز در بازار آزاد نفی و دلار سرکوب شود، همین اتفاقی که امروز هم بانک مرکزی به دنبال آن است، اما ریشه اصلی مشکلات امروز، در تورم است و مردم هم برای حفظ قدرت خرید خود به سمت بازار دارایی‌ها رفته‌اند.

۱۵ میلیارد دلار کسری حساب سرمایه داشتیم

او در مورد بازگشت این میزان ارز به اقتصاد کشور تصریح کرد: حساب سرمایه ما منفی است و کسری هم دارد و ابتدا باید از این نشتی جلوگیری کرد چرا که اولین ناترازی مهم ما که بر تورم و قیمت دلار اثرگذار است ناترازی حساب سرمایه است و به عبارتی در ۱۰ سال اخیر میانگین ۱۵ میلیارد دلار کسری حساب سرمایه داشتیم و این خروج سرمایه هم در این مدت رخ داده و ابتدا باید جلوی این نشتی گرفته شود و این کسری زمانی تشدید می‌شود که ناامیدی و عدم اعتماد به آینده اقتصاد ایران بیشتر شود و هر چقدر این ناامیدی بیشتر شود خروج سرمایه نیز بیشتر می‌شود و صرفا با سیاست‌های سلبی نمی‌توان جلوی این نشتی را گرفت زیرا هم نیازمند سیاست‌های ایجابی هستیم تا سرمایه‌گذاران سرمایه‌ها را خارج نکنند و هم نیازمند ورود سرمایه هستیم که متاسفانه وجود خارجی هم ندارد و محیط اقتصاد کلان ما مانع ورود سرمایه شده است.

این کارشناس اقتصادی گفت: تا زمانی که اعتماد به اقتصاد برنگردد و محیط کسب و کار بهبود نیابد و ثبات اقتصادی رخ ندهد سرمایه‌گذاری ایجاد نخواهد شد و تا زمانی که سرمایه‌گذاری سودآور نشود همچنان بخش غیرمولد جذاب است و کسی هم حاضر نمی‌شود تا دلار و طلای خود را در اقتصاد عرضه کند و با فروش آن در اقتصاد کشور سرمایه‌گذاری داشته باشد.

نرخ ارز در بازار آزاد را باید پذیرفت

او افزود: اگر فردی یک میلیون دلار ارز داشته باشد زمانی حاضر است این میزان ارز را وارد سرمایه‌گذاری اقتصادی کند که سرمایه‌گذاری در کشور سودآور باشد و سود آن هم بیشتر از سوداگری در بازار باشد که این امر نیازمند امنیت سرمایه‌گذاری و ثبات اقتصادی است.

شقاقی شهری با تاکید بر اینکه باید نرخ ارز در بازار آزاد را پذیرفت، گفت: تا زمانی که اقتصاد پیش‌بینی‌پذیر نشود و محیط کسب و کار سالم نباشد و ثبات اقتصادی حاکم نشود سرمایه‌گذاری رخ نمی‌دهد و همچنان با سوداگری در بازار طلا و ارز و خودرو روبرو هستیم. توصیه اکید بنده به بانک مرکزی این است که اشتباهات گذشته را تکرار نکند، بازار آزاد نه کذایی است نه دستوری و نه به میل شما است که بخواهید آن را بپذیرید یا نپذیرید.

این بازار وجود دارد و بر قیمت کالا‌ها و خدمات و زندگی مردم هم اثرگذار است. اتفاقا بازار آزاد دلار بازار بزرگی است و قاچاق کالا به ایران و خروج سرمایه از ایران و خرید دارایی‌ها از سوی مردم در این بازار اتفاق می‌افتد و کسی هم برای خرید دلار به مرکز مبادله مراجعه نمی‌کند. بالغ بر ۴۰ درصد نیاز ارزی کشور در بازار آزاد رخ می‌دهد و برخلاف اینکه برخی معتقدند سهم ۵ درصدی دارد بنده معتقدم سهمی بالای ۳۰ تا ۴۰ درصد در اقتصاد دارد و قابل چشم‌پوشی هم نیست.