خطر پروژه تهدیدسازی از ایران

در روز‌ها و هفته‌های اخیر، هشدار‌های کارشناسان، تحلیلگران و دیپلمات‌های پیشین در خصوص تلاش‌های مجموعه‌ای از قدرت‌های غربی و متحدان آن‌ها برای معرفی کردن ایران به عنوان یک تهدید برای امنیت جهانی و مشروعیت‌زدایی از جمهوری اسلامی ایران در جامعه جهانی افزایش پیدا کرده است. در طول چهار ماه گذشته دولت‌های غربی در اتحادی کم‌سابقه مجموعه‌ای از اقدام‌ها را برای تحت فشار قرار دادن ایران انجام داده‌اند که عرصه را بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تنگ کنند. تحلیلگران مجموعه‌ای از رخداد‌های یک‌سال گذشته را عامل تشدید‌کننده تنش در روابط ایران با قدرت‌های غربی توصیف می‌کنند.

به گزارش اعتماد، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که ادعای ارسال تجهیزات نظامی ایرانی به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین، توقف مذاکرات احیای برجام و اعتراض‌های پاییز سال جاری در داخل کشور، عوامل اصلی تنش در روابط ایران و غرب هستند که به شکل بی‌سابقه‌ای باعث تهدید جایگاه ایران در جامعه جهانی شده است.

فرآیند اقدام‌های دیپلماتیک علیه ایران از آذرماه سال جاری و تصویب قطعنامه‌ای علیه ایران در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و تعیین یک کمیته حقیقت‌یاب در زمینه ادعا‌های سرکوب معترضان در کشور شروع شد، چند هفته بعد اعضای کمیسیون مقام زن سازمان ملل متحد به درخواست دولت‌های غربی به اخراج جمهوری اسلامی ایران از این نهاد سازمان ملل متحد رای دادند، همزمان اتحادیه اروپا، نخستین بسته تحریم‌های خود را علیه جمهوری اسلامی ایران در ۷ سال گذشته به بهانه سرکوب معترضان تصویب کرد، تحریم‌هایی که با گذشت سه ماه به زودی قرار است پنجمین بسته آن هم توسط اروپایی‌ها مصوب شود. دولت‌های اروپایی و ایالات متحده امریکا به صورت مرتب اعلام می‌کنند که گفتگو‌های احیای برجام دیگر در اولویت آن‌ها قرار ندارد.

برگزارکنندگان کنفرانس امنیتی مونیخ که معمولا از جمهوری اسلامی ایران به عنوان مهمان برای شرکت در این کنفرانس مهم بین‌المللی دعوت می‌کردند، ماه گذشته اعلام کردند که قصد ندارند در کنفرانس امسال از مقام‌های دولت‌های ایران و روسیه برای شرکت در این کنفرانس دعوت کنند، پیش از آن هم در مجمع جهانی اقتصادی داووس، نماینده‌ای از ایران دعوت نشده بود. در عوض در این دو همایش از افرادی که خود را رهبران اپوزیسیون جمهوری اسلامی ایران معرفی می‌کنند برای گفتگو و سخنرانی دعوت شده بود.

عباس عراقچی، دبیر شورای راهبردی سیاست خارجی اخیرا در گفت‌وگویی تلاش غرب برای «مشروعیت‌زدایی» از جمهوری اسلامی ایران را خطرناک توصیف کرده است و می‌گوید: «آن‌ها در تلاشند که ایران را به عنوان یک تهدید و یک نظام غیرقابل قبول معرفی کنند. این اثرات خود را در روابط خارجی ما می‌گذارد و باعث کاهش همکاری‌های ما با کشور‌های دیگر می‌شود؛ یعنی فضایی را به وجود می‌آورند که کشور‌ها برای همکاری با ایران تردید پیدا کنند.»

معاون پیشین وزیر امورخارجه ایران معتقد است: «ما نباید اجازه دهیم این فضا بیشتر از این شکل بگیرد و در جهت کاهش این فضا حرکت کنیم؛ این هم به دیپلماسی نیاز دارد و هم به اتخاذ یکسری سیاست‌های درست و هم سیاست دیپلماسی رسانه‌ای و هم دیپلماسی عمومی می‌خواهد. به هرحال نباید اجازه دهیم این‌طور مرتب علیه ما تظاهرات شود و مرتب پیام‌هایی داده شود. به‌رغم اینکه معتقدم جمهوری اسلامی قوی‌تر از اینهاست و بیدی نیست که با این باد‌ها بلرزد، ولی به هرحال نباید اجازه دهیم هزینه‌های آن بیشتر شود.»

برای بررسی وضعیت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از تعدادی از دیپلمات‌های پیشین نظرخواهی کردیم. ابراهیم رحیم‌پور، معاون پیشین وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران معتقد است در شرایطی که دولت‌های غربی تلاش می‌کنند ایران را در جامعه جهانی منزوی کنند، نمی‌توان به صورت یک‌باره شرق را جایگزین غرب کرد.

ابوالقاسم دلفی، سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در فرانسه معتقد است که تلاش دولت‌های غربی گرفتن اهرم‌های موثر ایران در سیاست خارجی است. علی ماجدی، سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در آلمان معتقد است که با انتخاب جو بایدن به عنوان رییس‌جمهور امریکا، شکاف میان امریکا و اروپا پر شده و اتحاد بی‌سابقه‌ای برای فشار به ایران ایجاد شده است.

جلال ساداتیان، سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در بریتانیا معتقد است که غرب به رهبری امریکا به دنبال افزایش فشار به ایران تا اندازه‌ای است که فرصت براندازی از داخل کشور را فراهم کند. قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین آسیای غربی وزارت خارجه معتقد است که منافع و امنیت کشور‌های متعددی در جهان با ایران در تعارض قرار گرفته است و ایران تا این تعارض را برطرف نکند، نمی‌تواند از وضعیت بحران سیاست خارج شود.