بحران در بحران

زلزله مهیب در ترکیه و سوریه همچنان قربانی می‌گیرد. میزان مرگ و میر تا لحظه تنظیم این گزارش بیش از ۲۵ هزار نفر تخمین زده شده است. «کوین دویل» و «عُصید صدیقی» در گزارش ۱۱ فوریه در الجزیره که همواره به‌روز می‌شد نوشتند، تعداد مرگ و میر در ترکیه به بیش از ۲۰‌هزار و ۷۰۰ نفر در روز شنبه رسید در حالی که در سوریه هم بیش از ۳۵۰۰ نفر کشته شدند. سازمان ملل تخمین می‌زند که بیش از ۳/ ۵ میلیون نفر در سوریه پس از زلزله بی‌خانمان شده‌اند، در حالی که ۹۰۰‌هزار نفر دیگر نیازمند امدادرسانی فوری در سوریه و ترکیه هستند.

به گزارش دنیای اقتصاد، دولت سوریه می‌گوید که کمک‌های بشردوستانه را به مناطقی خارج از کنترل خود پذیرفته است و دولت ترکیه هم می‌گوید در تلاش است تا دو مسیر جدید را در مناطق تحت کنترل شورشیان در سوریه بازگشایی کند. «استفانی دکر»، گزارشگر الجزیره، که از مرز ترکیه- سوریه گزارش می‌داد نوشت که کامیون‌ها به کندی در حرکت به سوی سوریه هستند تا مقداری از آلام زلزله‌زده‌ها بکاهند.

وزیر امور خارجه ترکیه هم اعلام کرد که تقریبا صد کشور پیشنهاد کمک به این کشور داده‌اند. اما هم اکنون آنچه ملموس است این است که تیم‌های امدادی از ۶۸ کشور و حدود ۸۳۲۶ نیروی امدادی در ترکیه حضور دارند. خبرگزاری آناتولی هم نوشت که ترکیه مرز خود با ارمنستان را باز کرده تا اجازه عبور کمک‌های امدادی به ۱۰ استان ترک‌نشین فراهم شود. آخرین باری که از این گذرگاه مرزی با ارمنستان استفاده شد در سال ۱۹۸۸ بود یعنی زمانی که صلیب سرخ ترکیه کمک‌هایی را پس از زلزله ارمنستان روانه این کشور کرد.

«کورا انگلبرشت»، «هواده سعد» و «رجا عبدالرحیم» درگزارش ۱۰ فوریه در نیویورک‌تایمز نوشتند، در حالی که سازمان‌های امدادی برای غلبه بر مجموعه‌ای از موانع برای رساندن کمک به بازماندگان در هر دو کشور تلاش می‌کردند، تعداد قربانیان زلزله فاجعه‌بار این هفته در ترکیه و سوریه از ۲۴‌هزار نفر فراتر رفت. دومین کاروان کمک مملو از دارو، غذا و لباس به مخالفان محاصره شده در شمال غرب سوریه رسید؛ در حالی که رهبران ترکیه و سوریه برای دیدار با بازماندگان از مناطق زلزله زده دست به تحرکاتی زدند. بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، در حلب دیده شد. روز جمعه، اسد خود در حالی در حلب حضور یافت تا نشان دهد در حال کمک به هزاران آسیب دیده از زلزله است. در عکس‌‌‌هایی که دفترش منتشر کرد، او با لبخند همراه همسرش دیده شد که با مجروحان احوالپرسی می‌کردند. در ویدئوی دیگری او با یک ماسک بر صورت ظاهر شد؛ در حالی که از یک آشپزخانه که برای قربانیان ساخته شده بود، بازدید می‌کرد. در ترکیه، رجب طیب اردوغان، رئیس‌‌‌جمهور ترکیه از استان آدیامان که به شدت آسیب دیده است، بازدید و اعتراف کرد که واکنش‌‌‌های امدادی آنچنان که دولت می‌‌‌خواست سریع نبود. اردوغان گفت: «من به خوبی می‌دانم که کلمات برای توصیف درد ما بی‌معنی هستند.» تعداد تلفات در هر دو کشور همچنان رو به افزایش است و انتظار می‌رود در روزهای آینده تعداد مرگ و میرها و مجروحان بیشتر هم بشود. این زمین‌لرزه به مرگبارترین زمین‌لرزه ترکیه از سال ۱۹۳۹ و به یکی از مرگبارترین زلزله‌های جهان در دهه‌های اخیر تبدیل شده است. تلاش برای ارائه کمک به میلیون‌‌‌ها نفر در سراسر دو کشور به دلیل سرمای شدید، قطع برق و کمبود سوخت، کامیون‌‌‌ و سایر لوازم ضروری و محدودیت‌های فراوان ناشی از ادامه وضعیت جنگ در داخل سوریه، با د‌شواری‌های زیادی مواجه شده است.

منطقه زلزله در سوریه شامل مناطق تحت کنترل دولت سوریه و سایر مناطق تحت کنترل نیروهای مخالف تحت حمایت ترکیه است. این تقسیمات ارضی و مجموعه‌ای از موانع سیاسی ناشی از جنگ داخلی جاری، تاخیرهای مرگباری را در ارائه کمک به سوری‌ها ایجاد کرده است. جریان کمک‌ها نیز با مشکل مواجه شده است؛ زیرا گذرگاه مرزی مورد استفاده کاروان‌های بشردوستانه، معروف به باب الحوا، تنها مسیر مورد تایید سازمان ملل برای رسیدن به منطقه تحت کنترل مخالفان در شمال غرب سوریه است. روز پنج‌شنبه، اولین ارسال قابل‌توجه کمک به منطقه تحت کنترل مخالفان رسید: شش کامیون حامل سرپناه و اقلام غیرخوراکی. سازمان بین‌المللی مهاجرت گفت که محموله اولیه می‌تواند نیازهای «حداقل ۵هزار نفر» را برآورده کند.

۱۴ کامیون دیگر، مملو از مواد‌غذایی و وسایل سرپناه، روز جمعه وارد همین منطقه شدند. اما این تسلی کوچکی بود برای منطقه ویران شده از جنگ؛ جایی که خانه میلیون‌ها سوری بود که به دلیل بیش از یک دهه جنگ آواره شده بودند. صدها‌هزار نفر نیز شاهد ناپدید شدن خانه‌ها یا اعضای خانواده خود زیر آوار بودند.

به گفته آژانس پناهندگان سازمان ملل، حدود ۳/ ۵ میلیون نفر در سوریه خانه‌های خود را به دلیل زلزله از دست داده‌اند. «سیوانکا داناپالا»، نماینده آژانس در سوریه، با اشاره به آشفتگی اقتصادی، همه‌گیری کووید و اکنون زلزله و کولاک گفت: «برای سوریه، این یک بحران در یک بحران است.» او در دمشق گفت: «تعدادی از کارکنان ما بیرون از خانه‌‌‌های خود می‌‌‌خوابند، زیرا نگران آسیب‌‌‌های ساختاری به خانه‌‌‌های خود هستند. این فقط یک دنیای کوچک از آن چیزی است که در سراسر مناطق آسیب دیده اتفاق می‌افتد.»

در بسیاری از مناطقی که در ترکیه به شدت آسیب دیده‌اند، جو بی‌نظمی حاکم بود. ترکیه در ۱۰ استان آسیب دیده به مدت سه ماه حالت فوق‌العاده اعلام کرده است. در شهر انتاکیه در استان هاتای (ترکیه) که به شدت آسیب دیده است، یک شهر باستانی به طور کامل فرو ریخت و ویران شد و ترافیک در آنجا مرگبار است. در انتاکیه وضع بغرنجی حاکم است: مردم در ماشین‌ها می‌خوابند و همین روشن بودن مداوم خودروها باعث آلودگی هوا شده یا در فضای باز مبادرت به روشن کردن ‌‌‌آتش برای گرم کردن خود می‌کنند که در هوای آن منطقه دود سیاهی دیده می‌شود. به نوشته «انگلبرشت- سعد- عبدالرحیم»، گزارشگران نیویورک‌تایمز، امید برای یافتن بازماندگان همچنان باقی است. نیروهای امدادی جست‌وجوی خود را روز جمعه از سر گرفتند. آنها از یکسو نگاهشان به سقف‌ها بود که مبادا بر سرشان آوار شود و از سوی دیگر رانندگان و عبوری‌ها در خیابان گوششان را تیز کرده بودند تا ببینند آیا صدایی از زیر آوارها می‌شنوند یا خیر. این گروه امدادگران در حالی که از میان آوارها عبور می‌کردند، یکصدا فریاد زدند: «اگر کسی صدای ما را می‌‌‌شنود، سر و صدا کند.»

به گفته آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، مارتین گریفیتس، در آخر هفته از شهرهای حلب و دمشق در سوریه و غازیانتپ در ترکیه بازدید خواهد کرد. گوترش روز پنج‌شنبه به خبرنگاران گفت: «کمک‌‌‌های بیشتری در راه است، اما خیلی بیشتر، موردنیاز است.» ایالات متحده در میان ده‌ها کشوری بود که برای کمک به ترکیه از طریق ارتش خود وارد میدان شد. ژنرال «کریستوفر کاوولی» روز جمعه در بیانیه‌ای گفت که یک تیم از فرماندهی آمریکا در اروپا وارد پایگاه هوایی اینجرلیک در ترکیه شد. یک روز پیش از آن، آنتونی جی. بلینکن، وزیر امور خارجه، گفت که ایالات متحده بیش از ۱۵۰ پرسنل امداد و نجات را به ترکیه فرستاده و هلیکوپترهای ایالات متحده به «دستیابی به مناطقی که در غیراین صورت دسترسی به آنها دشوار بود» کمک می‌کنند. این کمک رسانی‌ها در حالی است که دولت ترکیه توییتر را فیلتر کرد و بار دیگر انتقاد از اردوغان در فضای مجازی و واقعی بالا گرفت. «سرهات هالیس»، روزنامه‌نگار ترک، در توییتی خطاب به اردوغان نوشت: «۴۸ ساعت است که نتوانستی وارد هاتای بشوی. اما فریاد می‌زدی که در عرض نیم ساعت وارد دمشق و عرض یک ساعت وارد آتن خواهیم شد.

کسانی که به آنها می‌گفتی تخم ارمنی و تخم یونانی در سرمای منفی۵ درجه در حال بیرون کشیدن مردم تو از زیر آوار هستند. دست‌کم به این احترام بگذار.»