گذار دوباره ایران به شورای امنیت می‌افتد؟

احمد زیدآبادی روزنامه نگار و فعال سیاسی در یادداشتی نوشت: بریتانیا، رومانی و لیبریا با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل از این شورا خواسته‌اند که «حملۀ ایران به نفت‌کش مرسراستریت را محکوم کند.»

روز پنجشنبه گذشته نفت‌کش مرسراستریت در دریای عمان هدف حمله قرار گرفت و دو خدمۀ بریتانیایی و لیبریایی آن کشته شدند. مالک این کشتی که با پرچم لیبریا حرکت می‌کرد، ژاپنی است، اما شرکت اسرائیلی زودیاک مدیریت آن را به عهده دارد.

آمریکا و بریتانیا و اسرائیل از همان ابتدا ایران را مسئول حمله به این کشتی معرفی کردند و خواستار پاسخی جمعی به آن شدند. منظور این کشور‌ها از پاسخ جمعی، ظاهراً محکوم کردن جمهوری اسلامی از سوی شورای امنیت است. این در حالی است که جمهوری اسلامی هرگونه دخالت در حمله به نفت‌کش مرسراستریت را رد کرده و متهم کردن خود در این حادثه را بی‌پایه و اساس و بدون ارائۀ سند و مدرک دانسته است.

اکنون، اما سه کشور بریتانیا و رومانی و لیبریا در نامه‌شان به شورای امنیت تأکید کرده‌اند که به «احتمال زیاد» ایران مسئول حمله به کشتی بوده است. استفاده از واژگان «احتمال زیاد» در این نامه نوعی اذعان به‌عدم قطعیت مدارک و شواهد مورد نظر کشور‌های شاکی به نظر می‌رسد و همین مسئله در واقع فرصتی در اختیار روسیه و چین قرار می‌دهد که در بارۀ ادعای دخالت ایران در حمله تشکیک کرده و خواستار ارائۀ اسناد متقن و تردیدناپذیر شوند.

بنابراین، همراهی روسیه و چین با دیگر کشور‌ها برای محکوم کردن ایران در قالب بیانیه یا قطعنامه از سوی شورای امنیت، بستگی به اتقان اطلاعاتی دارد که سه کشور شاکی گفته‌اند در حال بررسی دقیق آن‌ها برای ارائه در جلسۀ غیرعلنی شورای امنیت هستند.

در سال‌های اخیر، چندین حملۀ مهم به اهدافی در حوزۀ خلیج فارس رخ داده است که آمریکا و برخی متحدانش، انگشت اتهام خود را به سوی جمهوری اسلامی نشانه رفته‌اند. مهمترین این اهداف، تأسیسات عظیم نفتی شرکت آرامکو در عربستان بود که دو سال پیش مورد حملۀ موشکی و پهپادی گسترده‌ای قرار گرفت و تولید نفت آن کشور را به نصف رساند.

سعودی‌ها جمهوری اسلامی را مسئول آن حمله دانستند و مقام‌های دولت ترامپ نیز با ارزیابی خود، حمله را به «احتمال زیاد» به ایران نسبت دادند. «احتمال زیاد»، اما دیگر کشور‌ها را نسبت به دخالت قطعی ایران در آن حمله اقناع نکرد و بنابراین، واکنش رسمی قاطعی هم از سوی نهاد‌های بین‌المللی بخصوص شورای امنیت سازمان ملل نسبت به آن حادثه صورت نگرفت.

از این جهت، حملات گاه به گاهی به اهدافی در منطقه از جمله به کشتی‌های باری و نفت‌کش‌ها جنبۀ اسرارآمیزی به خود گرفته است. با آنکه آمریکا و برخی محتدانش، به لحاظ نظری و تحلیلی تردیدی در دخالت ایران در این حملات نشان نمی‌دهند، اما معمولاً از ارائۀ شواهد و اطلاعات متقن و محکمه‌پسندی در این باره عاجر مانده‌اند.

همین موضوع سبب شده است تا برخی محافل آمریکایی از دستیابی نیرو‌های ایرانی به نوعی تکنولوژی پیچیده سخن به میان آورند که در عین اقدام به عملیات، رد پای روشن و مشخصی از خود به جا نمی‌گذارد.

در واقع جلسۀ شورای امنیت درباره حمله به کشتی مرسراستریت و اطلاعاتی که در جریان آن مطرح می‌شود، از این موضوع راز زدایی خواهد کرد و یا بر پیچیدگی آن خواهد افزود.

قاعدتاً اگر کشور‌های شاکی، اسناد و اطلاعات محکمه‌پسندی از دخالت ایران در حمله به کشتی مرسراستریت ارائه کنند، محکوم کردن ایران در قالب بیانیه یا قطعنامه حتمی خواهد بود و روسیه و چین هم گریزی جز همراهی با دیگر اعضای شورای امنیت نخواهند داشت.

در مقابل اگر اسناد و اطلاعات ارائه شده چندان متقن نباشد و راه تشکیک و تردید در آن‌ها را باز بگذارد، روسیه و چین و شماری دیگر از اعضای شورای امنیت به محکومیت ایران رأی نخواهند داد. در آن صورت احتمالاً اسرائیل به تنهایی در صدد وارد کردن ضربه‌ای به اهداف جمهوری اسلامی بر خواهد آمد.