جرم بدحجابی و بی‌حجابی در قانون

فرارو- ایران از جمله کشور‌هایی است که در آن حکومت برای پوشش شهروندان به خصوص بانوان، مقرراتی وضع کرده است. در واقع پس از پیروزی انقلاب اسلامی سعی جدی بر این شد تا شریعت اسلام و فقه شیعه به گونه‌ای قابل توجه در سیاست جنایی ایران تاثیر گذار باشد؛ این موضوع هم در قانون اساسی و هم در قوانین عادی نمود پیدا کرد.

اما در سال‌های اخیر موضوع بی حجابی و بد حجابی در کشور ما تبدیل به یکی از از مهم‌ترین موضوعات مورد بحث شده است. این بحث مخالفان و موافقان زیادی دارد، زیرا عده‌ای معتقدند اساساً صحبت از پوشش و حجاب یک مسئله شخصی است و حکومت حق ندارد در این حوزه وارد شود.

در مقابل عده‌ای هم می‌گویند حجاب و پوشش صحیح زنان یکی از عوامل بسیار مؤثر در حفظ خانواده است. این افراد حجاب را حصار و حریم زن و سنگر محکمی می‌دانند که راه ورود فساد و هرزگی‌ها را سد می‌کند و به زن شخصیت و احترام می‌بخشد. از نظر این افراد کشور ما یک بافت دینی و مذهبی دارد و حجاب هم جزیی از این بافت است بنابراین حکومت حق دارد در این حوزه دخالت کند.

حال این سوال مطرح است که آیا بد حجابی و بی حجابی جرم هستند؟
بی حجابی و بد حجابی دو مقوله جدا از یکدیگر هستند بی حجابی یعنی فرد آنچه در دین اسلام برای پوشش مشخص شده است را رعایت نکند مثلاً این که یک زن بدون روسری در جامعه ظاهر شود.

بد حجابی یعنی این که فرد پوشش مشخص شده در دین را دارد، اما آن را به طور کامل اعمال نکند. مثلاً فرد روسری دارد، اما آن را طوری پوشیده است که مو‌های او پیدا است. در این نوشتار قصد داریم در رابطه با اینکه آیا اساساً بی حجابی و بد حجابی در قانون جرم انگاری شده است یا نه بحث کنیم.

برای آنکه بتوانیم به صورت دقیق به اسن سوال پاسخ دهیم که آیا بی‌حجابی و بد حجابی جرم است یا خیر باید بررسی کنیم که اساساً جرم چیست و چه عناصری باید وجود داشته باشد تا یک رفتاری براساس قانون مجازات اسلامی جرم تلقی گردد.

 

به موجب ماده ۲ قانون مجازات اسلامی هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم است هر رفتاری برای آن که جرم تلقی شود باید دارای عناصری باشد.

این عناصر به سه دسته عنصر قانونی (قانون گذار این رفتار را جرم شناخته و برای آن مجازات تعیین نموده باشد) عنصر مادی (فعل یا ترک فعل به منصه‌ی ظهور و به مرحله‌ی فعلیت برسد) و عنصر روانی (با علم و اختیار و بدون اجبار و اکراه واقع شود) تقسیم می‌شوند.

 

بنابراین برای اینکه رفتاری جرم تلقی شود اولاً باید قانون گذار آن رفتار را جرم انگاری کرده و برای آن مجازات تعیین نموده باشد لذا تحقق جرم منوط به نص صریح قانون گذار است به عنوان مثال قانون گذار رفتاری را تحت عنوان سرقت در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری نموده است.

در مرحله بعدی رفتار مجرمانه باید به فعلیت برسد یعنی انسانی باید مرتکب آن رفتار مجرمانه شود به عنوان مثال انسانی باید عمل سرقت را انجام دهد لازم به ذکر است که برای تحقق جرم فعل مادی یا ترک فعل و همچنین عنصر قانونی به تنهایی کافی نیست.

 

فعل یا ترک فعلی که مجرمانه است باید نتیجه‌ی خواست و اراده‌ی فاعل باشد. یعنی میان فعل مادی و حالات روانی فاعل باید نسبتی وجود داشته باشد تا بتوان مرتکب را مقصر شناخت.

بعد از اینکه با مفهوم جرم و عناصر سه گانه آن آشنا شدیم حال باید ببینیم آیا رفتاری در قانون مجازات اسلامی تحت عنوان بد حجابی و بی حجابی جرم انگاری شده است یا خیر.

همان طور که در تعریف جرم بیان شد که هرفعل و ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می‌شود.

 

حال باید عنصر قانونی جرم بد حجابی و بی حجابی را شناسایی کنیم یا به عبارتی باید بررسی کنیم که آیا قانون برای فعل بی حجابی یا بدحجابی مجازاتی تعیین نموده است که بتوان به آن جرم اطلاق نمود و به تبع آن بی حجاب‌ها و بد حجاب‌ها را نیز مجرم تلقی کرد یا خیر؟

براساس تبصره ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی می‌توانیم با اطمینان بگوییم که بی حجابی در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است و بر این اساس قانون می‌تواند با بی حجابان برخورد کند.

قانون گذار برای بی حجابی دو مجازات در نظر گرفته که عبارتند از: حبس از ده روز تا دو ماه و یا جریمه نقدی از پنجاه تا پانصد هزار ریال برای جرم بی حجابی و حبس از ده روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق برای تظاهر به عمل حرام.

در خصوص بد حجابی نص صریحی در قانون مجازات اسلامی مبنی بر جرم انگاری آن وجود ندارد لازم به ذکر است که غالباً بد حجابی را براساس صدر ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی که می‌گوید "هر کس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴)‌ ضربه شلاق محکوم می‌گردد" جرم می‌دانند، زیرا آن را تظاهر به عمل حرام تلقی می‌کنند.

بی حجابی در خارج از کشور
ممکن است این سوال مطرح شود که با توجه به این که بی حجابی در داخل کشور جرم است اگر کسی در خارج از کشور بدون حجاب ظاهر شود بعد از ورود به کشور می‌توان وی را تحت عنوان جرم بی حجابی تحت تعقیب قرار داد.

به موجب ماده ۳ قانون مجازات اسلامی، قوانین جزایی درباره کلیه کسانی که در قلمرو حاکمیت زمینی، دریایی و هوائی جمهوری اسلامی ایران مرتکب جرم شوند اعمال می‌گردد البته در این زمینه استثنائاتی هم وجود دارد، اما حجاب جزء استثنائات نیست؛.

 

بنابراین اگر خانمی که درای تابعیت ایرانی است در خارج از کشور بدون روسری (پوشش شرعی) در اماکن عمومی و معابر ظاهر شود و بعد از مدتی این خانم به ایران برگردد نمی‌توان وی را تحت تعقیب قرار داد، چون همان طور که گفتیم قوانین جزایی هر کشوری فقط در قلمرو حاکمیت همان کشور قابلیت اجرایی دارند در واقع اگر عملی براساس قانون ایران جرم باشد در صورتی می‌توان مرتکب آن عمل را تحت تعقیب قرار داد که در قلمرو حاکمیت ایران اتفاق افتاده باشد.