جنبش بایکوت سعودی‌ها

همه رشته‌های محمدبن‌سلمان پنبه شد. پس از انتشار اخبار مربوط به کشته شدن جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول، جنبش ضدسعودی در جهان به راه افتاده است. از اروپا تا آمریکا همه خواستار بایکوت و حتی تحریم ریاض شده‌اند. اگرچه در اولین روزها ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در برابر فشارهای سیاسی در کنگره و افکار عمومی از خود مقاومت نشان می‌داد، ولی او نیز در روزهای اخیر ناچار شد حداقل در ظاهر لحن خود را تغییر دهد و سعودی‌ها را تهدید به تنبیه کند.

به گزارش دنیای اقتصاد، با این حال این همه ماجرا نیست و این قتل سیاسی اجلاس داووس عربستان را تحت‌الشعاع قرار داده است. شرکت‌های بزرگ بین‌المللی طی روزهای اخیر از تصمیمشان برای عدم‌حضور در داووس صحرا خبر می‌دهند. مدیران مطرحی از جمله «جیمی دیمون» از «جی‌پی‌مورگان»، «لری فینک» از «بلک‌راک»، «استفن شوارتزمن» از «بلک‌استون»، «آجی بانگا» از «مستر‌کارد» و «بیل فورد» از شرکت «فورد موتورز» اعلام کرده‌اند در این سمینار سرمایه‌گذاری شرکت نمی‌کنند. به‌دنبال بایکوت داووس صحرا شاخص سهام کل «تداول» یکشنبه شب پس از ریزش ۷ درصدی تا انتهای روز تنها ۵/ ۳ درصد از زیانش را پوشش داد. خبرگزاری رسمی عربستان نیز اعلام کرد که ریاض می‌تواند با افزایش قیمت نفت به بیش از ۲۰۰ دلار اقتصاد جهان را به مخاطره اندازد.

فشارهای بین‌المللی بر عربستان به‌دلیل قتل روزنامه‌نگار منتقد سعودی درحال افزایش است. اروپایی‌ها خواستار تحقیقات معتبر در مورد سرنوشت روزنامه نگار گمشده سعودی هستند و فشارهای بین‌المللی برای پاسخگو بودن عربستان درحال افزایش است. «بارد ویلکینسون»، گزارشگر سی‌ان‌ان در ۱۵ اکتبر نوشت: «دونالد ترامپ هم همراستا با فشارهای بین‌المللی اعلام کرد در صورتی که سعودی در این قتل احتمالی دست داشته باشد با تنبیه جدی و سختی مواجه خواهد شد.» عربستان سعودی هم دست به حمله متقابل زده و اعلام کرده اگر واشنگتن این کشور را تحریم کند، عربستان نیز دست به مقابله به مثل خواهد زد. همزمان یک مسوول سعودی در وزارت‌خارجه این کشور نیز مخالفت قاطع کشورش با هرگونه تهدیدات در زمینه اعمال مجازات‌های اقتصادی را اعلام کرد. این مقام وزارت‌خارجه سعودی افزود: «اگر عربستان هر گونه اقدامی در این باره دریافت کند با اقدامات و تدابیر پاسخ خواهد داد.»

وی تاکید کرد: «اقتصاد عربستان نقش حیاتی و موثری در اقتصاد جهانی دارد.» این مقام وزارت‌خارجه عربستان ادعا کرد، عربستان در طول تاریخ نقش برجسته‌ای در تحقق امنیت و ثبات منطقه و جهان داشته و تلاش‌ها برای مبارزه با افراط‌گرایی و تروریسم را هدایت کرده است و در مسیر تقویت همکاری اقتصادی و تقویت ثبات در منطقه و جهان گام برداشته است. در بیانیه وزارت‌خارجه عربستان آمده است: «عربستان همچنان با توجه به جایگاه ویژه‌اش که سرزمین وحی الهی و قبله‌گاه مسلمانان است با کشورهای دوست و برادر برای تقویت این اهداف همکاری می‌کند.»

وی ادامه داد: «ما از حمایت دوستانی که از ما در برابر تبلیغات و ادعاهای باطل و ادعاها داشتند، تقدیر می‌کنیم.» سفارت عربستان در واشنگتن نیز دیروز در توییتر از تمام کسانی که مثل دولت آمریکا در قضاوت عجله نکرده‌اند قدردانی کرد.این در حالی است که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده مایک پمپئو را به ریاض فرستاد و در توییتی نوشت: «با پادشاه عربستان صحبت کردم که هر خبری از سرنوشت شهروند سعودى را منکر شد. فی‌الفور وزیرخارجه را براى دیدار با او فرستادم.» اما در این میان برخی از سران کشورها بی‌چون و چرا از عربستان حمایت کردند.

سعد حریری، نخست‌وزیر مکلف لبنان ضمن ابراز همبستگی خود با عربستان سعودی گفت: «انتقاداتی که علیه عربستان سعودی آغاز شده خللی در ثبات منطقه ایجاد می‌کند و منطقه را به سوی تحولات منفی بیشتری می‌کشاند.» امارات‌متحده‌عربی، بحرین، یمن، فلسطین، اردن و عمان حمایت و همبستگی کامل خود را با عربستان سعودی در برابر فشارهای بین‌المللی در پرونده خاشقجی اعلام کردند. در هر حال، تهدیدات عربستان از زبان نمایندگانش از این سو و آن‌سو به شیوه‌های مختلف بیان می‌شود. «ترکی الدخیل»، مدیر العربیه درخصوص تبعات تحریم عربستان از سوی ایالات‌متحده از نفت ۱۰۰ یا ۲۰۰ دلاری سخن گفت و افزود عربستان بیکار نمی نشیند که دیگران از پشت به او خنجر بزنند. او حتی پا فراتر گذاشت و از احداث پایگاه نظامی روسیه در تبوک عربستان سخن به میان آورد.

به هر روی، از شواهد چنین به‌نظر می‌رسد که عربستان و ترکیه در مسیر «حل احتمالی» بحران مربوطه هستند. الجزیره دیروز (دوشنبه ۲۳ مهرماه) اعلام کرد پس از تماس تلفنی ملک سلمان با اردوغان، خالد حمیدان، رئیس سازمان اطلاعات عربستان، برای بررسی پرونده جمال خاشقجی وارد ترکیه شد و با مقامات این کشور درباره بررسی پرونده خاشقجی دیدار کرد.

روزنامه واشنگتن‌پست نیز دیروز اعلام کرد دولت سعودی موافقت خود را برای تفتیش کنسولگری این کشور در آنکارا اعلام کرد. بر اساس این گزارش، عملیات تفتیش کنسولگری عربستان به‌طور مشترک با تیم سعودی انجام می‌گیرد. براساس آخرین گزارش‌ها قرار بود دیروز عصر این اقدام صورت پذیرد. «استفن کولینسون»، گزارشگر دیگر سی‌ان‌ان هم در گزارش ۱۵ اکتبر خود نوشت که اکنون ترامپ در مسیر یک آزمون بزرگ قرار گرفته است.

او می‌افزاید برخی نیروهای سیاسی در واشنگتن بر کاخ سفید فشار می‌آورند که ارزش های سیاسی سنتی آمریکا در زمینه سیاست خارجی عوض شود. او می‌نویسد اکنون دولت آمریکا در یک «پیچ تاریخی» قرار گرفته است. از یک سو برخی خواهان تنبیه عربستان و برخورد با این کشور هستند اما شواهدی وجود دارد که کاخ سفید نمی‌تواند به سرعت مبادرت به اعمال فشار بر سعودی کند زیرا در قاموس کاخ سفید عربستان و محمد بن‌سلمان «لنگر دیپلماسی آمریکا در خاورمیانه» هستند. در هر حال، این گزارشگر می‌افزاید باید منتظر نتیجه تحقیقات و در نهایت، نحوه واکنش آمریکا به عربستان ماند.