دکتر دینانی؛ میراث‌دار و نظریه‌پرداز فلسفه اسلامی

ایکنا نوشت:

 نشست رونمایی از کتاب «اختیار در ضرورت هستی» ۲۷ آذر، با سخنرانی آیت‌الله مصطفی محقق داماد همراه شد. آیت‌الله محقق‌ داماد در بخشی از سخنانش گفت: کتاب وجود رابط از بهترین کتب آقای دینانی است و متاسفانه به خاطر آنکه سنگین است مورد استفاده قرار نگرفته است.

محقق داماد ادامه داد: در گذشته نه چندان دور، صدای بحث از حجره‌ها و مسجد بلند می‌شد. مدرسه غیر از درس و بحث مفهوم دیگری نداشت. من عقیده ندارم که گیس علم به فقر گره خورده است و غیر از راه فقر انسان باسواد نمی‌شود، اما مطلبی وجود دارد اینکه اگر انسان با فقر با سواد شود، با تبلیغات خود را معرفی نکرده و خودش باید خودش را نشان دهد.

استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: پدر من که استاد ایشان بود معتقد بود که مقام ثبوت را باید درست کنید، مقام اثبات خودش درست می‌شود. اگر پولدار باشید نوعی می‌توانید خودتان را معرفی کنید. بسیاری از پولدار‌ها که بی‌سواد‌ند، اما خود را باسواد نشان داده‌اند. باید واقعا کاری کرد که افراد علاقه‌مند به دانش شوند.

محقق‌داماد در پایان گفت: آقای دکتر دینانی فلسفه اسلامی خوانده است، اما فلسفه اسلامی خواندن دو جور است، نوعی که پس از خواندن این است که فرد بیاید فلسفه اسلامی را درس بدهد و اگر زورش برسد بتواند خوب معنا کند. یک وقت دیگر است که کل فلسفه اسلامی و معقولات به نگاه ثانوی نگاه کند و سخن جدیدی بگوید که در هیچ‌کجای فلسفه اسلامی نیست. این حرف روی همان پایه نگاه بازبینانه گفته می‌شود. باید میراث اسلامی را بازخوانی کرد. دکتر دینانی از این نعمت برخوردار است که خداوند به او قدرت نظریه‌پردازی در فلسفه اسلامی داده است.

اسماعیلی، عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران به معرفی کتاب از محسوس تا معقول پرداخت. اسماعیلی در آغاز سخنانش گفت: ظرافت دکتر دینی در رجوع به متون اسلامی این است که به عنوان محسوس و معقول روی این کتابشان نهاده‌اند. با این عنوان مستقل کتاب و فصلی در فلسفه اسلامی نبوده است و از طرفی مباحث فلسفه اسلامی از این بحث سخن به میان آورده است.

وی افزود: ایشان بخش‌های میراث اسلامی را در سیاق جدید مطرح کرده است. مسائلی که در فلسفه زبان، تحلیلی، هرمنوتیک که جدید است، بافت کتاب آقای دینانی را تشکیل می‌دهد. وی از زبان کسانی که پژوهشگران این فیلسوفان هستند مباحث جدید را مطرح می‌کند.

عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران ادامه داد:عمده بحث این کتاب در خصوص محسوس و معقول است، اما نقبی به آثار برخی از بزرگان فلسفی جدید زده شده است. این کتاب با اثر دیگرشان فلسفه و ساحت سخن در ارتباط است. در این کتاب مسئله اصلی ارتباط لفظ و معناست. دانش‌های گوناگونی، چون منطق، اصول فقه و بلاغت به این بحث پرداخته‌اند. دکتر دینانی دانش‌های گوناگونی را مطالعه کرده‌اند و مباحثی که در این دانش‌ها مطرح شده در کتاب از محسوس تا معقول فراخوانی شده است، اما بحث بیشتر در فلسفه مطرح می‌شود.

وی تصریح کرد: اندیشه اصلی در کتاب فلسفه و ساحت سخن از فارابی و کتاب الحروف وی است. دکتر دینانی به فارابی توجه ویژه‌ای دارند. اولین مقاله‌ای که ایشان با عنوان نیایش فیلسوف نوشته‌اند در سال ۱۳۵۳ در خصوص دعایی است که فارابی خطاب به حق تعالی مطرح کرده است. مسئله زبان رهگذری برای توجه به اندیشه‌های فارابی در شرح کتاب العبارة ارسطو شده است. به نظر می‌رسد که از تامل در اندیشه فارابی ناراضی نبوده‌اند که کتاب از محسوس تا معقول را پس از کتاب فلسفه و ساحت سخن را می‌نویسند که البته در این کتاب به غیر از فارابی دیگران نیز حضور دارند.

اسماعیلی افزود: مقایسه کتاب فلسفه و ساحت سخن و کتاب از محسوس تا معقول نشان می‌دهد این دو کتاب فصول مشترکی دارند، اما ورود و خروج متفاوتی انجام شده است و این نشان‌دهنده آن است که دکتر دینانی مطالعه فارابی را ادامه داده‌اند. گوهری به نام ابن‌سینا باعث شده است تا توجه کمتری به فارابی بشود.

عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران ادامه داد: یکی از دغدغه‌های دکتر دینانی انسان‌شناسی است ایشان هم هستی انسان و هم ارتباط انسان با آگاهی را مد نظر داشته‌اند. در کتاب فلسفه ارسطوی فارابی مسئله شناخت انسان که انسان از ان جهت که بخشی از جهان است و تا انسان جهان را نشناسد نمی‌توان شناخت دقیقی از انسان ارائه داد در کتاب فارابی مطرح شده و کاری که آقای دکتر دینانی کرده‌اند این است که این مسئله را با دور هرمنوتیک تطبیق داده‌اند، اینکه جز در شناخت تقدم دارد و یا در کل.

اسماعیلی تصریح کرد: در خصوص بحث موجهات که بحث مورد توجهی است نکته‌ای که دکتر دینانی در این خصوص اشاره می‌کنند این است که ضرورت بطاطه که سهروردی به آن تصریح می‌کند، مورد اشاره فارابی بوده است.