ضرورت تجدید نظر در «حقوق بشر»

حجت‌الاسلام عاملی معتقد است که نگاه به انسان در منشور حقوق مادی و این جهانی است و ضرورت تجدید نظر در آن وجود دارد.

 

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام سیدسعیدرضا عاملی، رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، در پاسخ به این پرسش که هدف از پرداختن به «حقوق بشر اسلامی» چیست؟ گفت: ما به تبیین مفاهیم و مسائل حقوق بشر از نظر اسلام نیاز داریم و ضرورت این امر شرایطی است که ما در آن قرار داریم.

 

عاملی افزود: حقوق بشر قوانین و مقرراتی را تعریف می‌کند که روابط انسانی، حقوق اجتماعی، فرهنگی، شهروندی و سیاسی را تبیین می‌کند. همچنین بر مبنای حقوق بشر، حقوق ناظر بر روابط بین‌المللی شکل می‌گیرد. با توجه به فضای جهانی شدن، ظهور اینترنت و همچنین با توجه به سوءاستفاده‌هایی که از موضوع حقوق بشر در سطح جهانی می‌شود، سلطه آمریکا بر جهان و جنگ به خاطر حقوق بشر دموکراسی، حقوق زن و حقوق شهروندی لازم است که ما با یک بازنگری در حقوق بشر انجام دهیم.

 

رئیس دانشکده مطالعات جهان گفت: بعد از جنگ جهانی اول و دوم یک نوستالژیای در دنیای غرب شکل گرفت که محصول دوری از حقوق فراگیر انسان بود. از این‌رو منشور حقوق بشر در ۱۹۴۸ تصویب شد تا منشوری باشد که ملل نسبت به یکدیگر و افراد در داخل جامعه‌شان حقوق انسانی را رعایت کنند.

 

وی افزود: متأسفانه به‌مرور زمان می‌بینید که خود آن منشور اشکالاتی اساسی دارد و جامعیت لازم را ندارد و در ۳۰ ماده تنظیم شده است، اگر چه الحاقاتی به آن بعدها افزوده شده است. اما از این جهت که از یک منظر جامع‌نگر عقلانی فراگیری به این موضوع نگاه نشده است، جنبه‌هایی از حقوق بشر دیده شده و جنبه‌هایی مورد توجه قرار نگرفته است.

 

عاملی تصریح کرد: اساسا نگاهی که به انسان در منشور حقوق بشر است نگاه به انسان در این جهان و مادی است و جنبه‌های دیگر انسان به آن توجه نشده است. توجه به حقوق بشر اسلامی می‌تواند به این موضوع توجه دهد.

 

رئیس دانشکده مطالعات جهان با بیان اینکه در خود جامعه غرب هم دیدگاه انتقادی به این موضوع وجود دارد، گفت: اساسا شکل‌گیری فرهنگ مخالفت در قالب کمپین‌های اجتماعی خودش زمینه گسترده‌ای شده است و خود را در زمینه مبارزه با مصرف‌ الکل، پورنوگرافی، جنگ، تحریم، صنایع تخریب‌کننده محیط زیست نشان می‌دهد که بخشی از این حرکت‌ها به این بر می‌گردد که ما قانون نداریم و بخشی به این خاطر است که قوانین موجود نیز دچار سوءاستفاده می‌شود.

 

وی افزود: این از یک مطالبه جهانی نشئت می‌گیرد که ما به یک حقوق بشر جهانی برسیم که جامع همه مسائل بشر باشد و امیدواریم که کنفرانس‌هایی نظیر آنچه دیروز در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در خصوص حقوق بشر اسلامی، زمینه این مسئله را بیشتر فراهم کند. این تنها کوشش جامعه جهانی نیست. شاید ادیان ابراهیمی باید در کنار هم قرار بگیرند و به موضوع نگرش الهی به موضوع داشته باشند تا به منشور جهانی رسید.

 

عالمی در پاسخ به این پرسش که برای رسیدن به یک حقوق بشر اسلامی یا دینی و جامع‌تر چه راهی باید طی شود؟ گفت: سازمان‌های بین‌المللی خیلی در انحصار آمریکا و اروپاست. نفس وجود شورای امنیت در این سازمان یک حق وتوئی را برای کشورهای خاصی را برای این کشور‌ها برخوردار کرده است که دیگر کشورها از آن برخوردار نیستند؛ برای مثال همین که آمریکا‌یی‌ها می‌توانند در مقام تحریم سایر کشورهای قرار بگیرند و این را به یک قاعده تبدیل کنند که همه کشورها باید آن را رعایت کنند که در غیر این صورت جریمه شود.

 

وی افزود: آمریکایی‌ها از سال ۲۰۰۹ انتقادی از سیاست تک قطبی را آغاز کرده‌اند و معتقدند باید فضایی بین‌المللی توسط نهاد‌های جهانی و بین‌المللی اداره شود اما متاسفانه این نهادها هم در انحصار کشورهای خاصی است.

 

رئیس دانشکده مطالعات جهان تصریح کرد: شاید شروع کار از این جا ممکن باشد که کشورهای اسلامی که ۵۲ کشور هستند از طریق سازمان کنفرانس اسلامی یک منشور در خصوص حقوق بشر اسلامی که در کشورهای اسلامی آن را اعمال کنند، تنظیم نمایند، اما در درجه اول ما باید بتوانیم به متنی حقوقی برسیم که پیش‌نویسی شود برای طرح در مجامع جهانی حقوقی.