چی بودیم، چی شدیم؟!

فرارو- "با انواع کارشکنی‌ها به جان برجام افتادند. می‌خواستند مردم متوجه نشوند کار خوب چیست و از این کار خوب به این نتیجه برسند دولت قبلی چه فاجعه‌ای را رقم زده است."

برخی رسانه‌ها وقتی می‌خواهند درباره برجام حرف بزنند با کلید واژه «تقریبا هیچ» از آن سخن می‌گویند. تعبیری که نقل قولی بریده از یکی از مسئولین نظام است. اما این روزها در آستانه سالگرد امضا شدن برجام داریم. سندی که برای دنیا ارزشمند است اما عده‌ای در ایران آن را بدون دستاورد می‌دانند.

دکتر علی خرم استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با فرارو می‌گوید: من این افراد را توصیه می‌کنم به این‌که عقل و انصاف خودشان را به کار بیاندازند و شرایط 1390-1392 را بیاد بیاورند. روزهایی که مورد تحریم شورای امنیت واقع شده بودیم و شش قطعنامه شورای امنیت در فصل هفتم علیه ما بود.

وی در خصوص مراحل تحریم‌ها در صورت اجرا می‌گوید: کشور ما در درجه اول تحریم سیاسی شده بود؛ یعنی کلیه مراودات سیاسی و دیپلماتیک با ایران ممنوع شده بود و هیچ وزیر و معاون وزیری نمی‌توانست به خارج از ایران سفر کند و به بیانی ساده، ایران به عنوان عنصری نامطلوب تلقی می‌شد.

این استاد دانشگاه در باب معنی تحریم‌های اقتصادی می‌گوید: بر اساس ماده 41 منشور کلیه روابط اقتصادی، صنعتی و تکنولوژیک با ما ممنوع بود و کسانی که تخطی می‌کردند یا جریمه یا مورد تحریم واقع می‌شدند؛ در نتیجه این شرایط نفت ما که می‌توانست کالای اصلی ما برای فروش و تامین مخارج کشور باشد به روزی  800هزار بشکه رسیده بود. مردم باید بدانند که این تعداد بشکه نفت تکافوی هزینه‌های جاری ممکلت را هم نمی‌داد.

علی خرم در ادامه توضیح می‌دهد: آنها می‌خواستند ایران را به سمتی ببرند که تمام تحریم‌های سیاسی و اقتصادی و صنعتی اجرا شود و ایران در نهایت تسلیم نفت در برابر غذا شود.

وی در خصوص معنای عینی نفت در برابر غذا می‌گوید: نفت در برابر غذا اصطلاحی است که در قضیه عراق به کار برده ‌می‌شد. در عراق کارشناسان سازمان‌ملل آمدند و نتیجه‌گیری کردند، برای جمعیت 24 میلیونی عراق در سال 10 میلیارد دلار کافیست تا این کشور بتواند نیازهای ضروری دارویی و غذایی خود را تامین کند و عراق مجاز است تنها تا همین مقدار نفت بفروشد.

این استاد دانشگاه یادآور می‌شود: در عراق کار به جایی رسید که دولت این کشور اختیار خودش را هم، برای اینکه تصمیم بگیرد، همان مقدار غذا و دارو را از چه کسی بخرد هم گرفته شد. به همین دلیل فساد و مافیایی گسترده در عراق شکل گرفت. صدام و همه اطرافیان او و حتی پسرکوفی عنان هم آلوده این فساد شد. در آن شرایط مفسده آور، هر کسی قسمتی از نفت را می فروخت و پورسانت می‌گرفت.


علی خرم در ادامه یادآور می‌شود: آنها می‌خواستند ایران را به این شرایط برسانند.

علی خرم یادآور می‌شود: ما هم در معرض این مرحله بودیم که حاکمیت ملی‌مان  نقض شود. داشتیم به شرایطی می‌رسیدیم که دیگر تصمیم‌گیر دولت ایران نبود بلکه کمیسیونی در شورای امنیت به جای دولت ایران تصمیم‌ می‌گرفت.

وی می‌گوید: از آن گذشته فسادی عظیم در نتیجه این وضعیت کشور را فرا می‌گرفت که متاسفانه در همان مدت زمان کوتاه هم نمونه‌هایی از این فساد در کشور ما به وجود آمد. به طوری‌که درشرایط تحریم تعدادی معرفی شده بودند و تنها این‌ها حق داشتند نفت و مشتقات نفتی را بفروشند و از همین افراد بابک زنجانی بیرون آمد یا خیلی کسانی دیگر که الان جزو مخالفین برجام هستند، چون دکان آنها تعطیل شده است.

خرم می‌گوید: ما باید خدا را شکر کنیم که با رفع تحریم‌ها خیلی زود از بستر فساد بیرون آمدیم.

وی یادآور می‌‎شود: نباید فراموش کرد در دولت قبل، تحریم‌ها با سوء مدیریت دولت دهم ترکیب شد و ضربه سنگینی به اقتصاد ایران زد و کمر اقتصاد ایران را شکست.

وی در خصوص تداوم تحریم‌ها در صورتی که ایران در مرحله نفت در برابر غذا هم تن به مذاکره نمی‌داد، می‌گوید: وقتی کشوری مشمول ماده 41 می شود اگر مقاومت کند مشمول ماده 42 می شود یعنی همه به آن کشور حمله نظامی می‌‎کنند. مانند عراق به اسم ائتلاف 60-70 کشور به کشوری حمله می‌کنند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص شان ایران در فضای بین‌المللی در دوره ماقبل برجام گفت: از نظر نظامی نه تنها آمریکا، کشورهایی مثل عربستان، ترکیه، اسرائیل و حتی کشورهایی مانند بحرین و آذربایجان به خودشان اجازه می‌دادند صحبت از حمله نظامی به ایران کنند.

علی خرم می‌گوید: اگر کسی نسبت به دستاوردهای نظام چشمش را ببندد و منکر شود بی‌انصافی است، ولی امروز بایستی خدا را شکر کنیم که عنوان کنیم اگر توافق هسته‌ای هیچ بهره‌ای برای سفره‌هایمان نداشته، اما کشورمان را تبدیل به کشوری با حیثیت کرده است و ایران امروز می‌تواند در تحولات منطقه نقش‌آفرینی کند.

وی در خصوص تلاش‌های برخی در داخل برای ضعیف نشان دادن برجام می‌گوید: با انواع کارشکنی‌ها به جان برجام افتادند. می‌خواستند مردم متوجه نشوند کار خوب چیست و از این کار خوب به این نتیجه برسند دولت قبلی چه فاجعه‌ای را رقم زده است.


وی در خصوص استاندارد دوگانه برخی منتقدان برجام می‌گوید: آنها موقعی که خودشان بر سر کار بودند اجازه نمی‌دادند هیچ فردی درباره مذاکرات هسته‌ای اظهارنظر کند. اگر کسی هم صحبت می‌کرد با او برخورد می‌کردند؛ حالا وقتی دولت عوض شده، این افراد مدعی شده‌اند که باید تمامی مذاکرات محرمانه هم بازگو شود. من متعجم کسانی که آن موقع بر مسند شورای عالی امنیت ملی بودند چطور رویشان می‌شود درباره این مسائل در فضای عمومی صحبت کنند.

علی خرم اضافه می‌کند: کسی مخالف دانستن این مسائل نیست اما این رویکردها دوگانه و متضاد است. برخی تمام تلاش‌شان این است که مردم را مایوس کنند و مردم را بمباران فکری- عقیدتی می‌کنند.

وی در پاسخ به این سوال فرارو که چرا آنطور که مردم انتظار داشتند شرکت‌های سرمایه‌گذاری به ایران نیامدند، می‌گوید: علیرغم اینکه تحریم‌ها لغو شد اما هنوز شرکت‌ها اعتماد لازم به ایران را ندارند. تحریم‌ها برداشته شده اما موضوع اعتمادسازی زمان‌بر است. اگر می‌خواهیم تحریم‌ها به شکل کامل برداشته شود و سرمایه‌گذاری خارجی صورت بگیرد و کارخانه‌ها به ایران بیایند، باید خودمان کمک کنیم. همچین پروسه لغو کامل تحریم‌ها طولانی و زمان‌بر است.

خرم با انتقاد از رفتار منتقدان برجام می‌گوید: با فضای داخلی ایران طرف‌های خارجی فکر می‌کنند این صدای اکثریت مردم است، چون این گروه اقلیت بوق‌های بزرگی دارند اما صدای اکثریت مردم ایران نیستند.
 
وی همچنین به عملکرد دولت نیز نقد وارد کرده و می‌گوید: دولت هم نتوانسته در فضای رسانه‌ای‌ قوی ظاهر شود. من بارها به دولت پیام دادم که شما نمی‌توانید به درستی از خود دفاع کنید.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در سال 96 هم مردم همچنان مطالبه پرونده هسته‌ای را پیگیری خواهند کرد یا خیر، می‌گوید: مردم تا سال 1368 درگیر جنگ بودند و کشور خرابی داشت و مردم به سمت اقتصاد رفتند؛ در سال 76 مردم کمی رفاه داشتند به همین دلیل به فکر آزادی افتادند، لذا دوم خرداد پیش آمد. از آن موقع به تدریج سراغ اولویت‌های دیگر می‌روند، یعنی مردمی که در سال 92 دعا می‌کردند، مبادا ایران تبدیل به سوریه و افغانستان شود، حالا به برکت برجام این مشکلات رفع شده و به سراغ مسائل دیگری رفته‌اند. اما این بدین معنی نیست که ارزش توافق هسته‌ای از بین رفته است.