اصطلاحاتی که یک کنکوری باید بداند

مشاور معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش، همه اصطلاحاتی که یک داوطلب کنکور هنگام انتخاب رشته باید بداند را بیان کرد.
 
سید محسن حسینی ارسنجانی، مشاور معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش در گفت‌وگو با فارس، در خصوص اصطلاحات انتخاب رشته برای داوطلبان کنکور سراسری اظهار داشت: هدف از سهمیه‌بندی در گزینش داوطلبان، رعایت و حفظ عدالت آموزشی است؛ به این صورت که گزینش هر داوطلب از بین داوطلبانی که در همان سهمیه گروه‌بندی شده‌اند، انجام می‌گیرد و سهمیه‌هایی که داوطلبان می‌توانند در آن شرکت کنند عبارت است از سهمیه مناطق، سهمیه شاهد و ایثارگر، سهمیه مناطق محروم، سهمیه بهیاران، سهمیه کارمندان، سهمیه آموزگاران و....
 
سهمیه مناطق
وی ادامه داد: به دلیل پخش متوازن و یکسان امکانات در کشور، گزینش داوطلبان بر مبنای تقسیم‌بندی مناطق به سه منطقه،شامل منطقه 1 (تهران و سایر شهرهای بزرگ)، منطقه 2 (شامل شهرهای کوچکتر) و منطقه 3 (شامل مناطق با رفاه کم) صورت می‌گیرد و شرکت‌کنندگان در آزمون سراسری بر اساس محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دوره‌ متوسطه، جزء یکی از سهمیه‌های مناطق 1، 2 و 3 محسوب می‌شوند.
 
سهمیه رزمندگان  
حسینی ارسنجانی افزود: جانبازان (با جانبازی 25 تا 69 درصد) و همسران (شهدا، مفقودین، آزادگان، جانبازان با جانبازی 50 درصد به بالا) و آزادگان، جزء سهمیه‌ رزمندگان محسوب می‌شوند. (40 درصد ظرفیت هر رشته به سهمیه رزمندگان اختصاص می‌یابد و سهمیه خانواده شهدا شامل برادر، خواهر شهدا، جاویدالاثرها و اسرا است.
 
سهمیه شاهد
وی اضافه کرد: سهمیه شاهد به جانبازان بالای 70 درصد، فرزندان شاهد (شهدا، جاویدالاثرها و اسرا)، فرزندان آزادگان جنگ تحمیلی و فرزندان جانبازان بالای 50 درصد تعلق می‌گیرد و 5 درصد ظرفیت هر رشته علاوه بر ظرفیت مندرج در دفترچه به سهمیه شاهد اختصاص دارد و همه داوطلبان متقاضی سهمیه شاهد، علاوه بر این سهمیه، در سهمیه رزمندگان نیز گزینش می‌شوند.
 
سهمیه‌ مناطق محروم
حسینی ارسنجانی افزود: حداقل 40 درصد از ظرفیت هر یک از کد رشته محل‌های دوره‌ روزانه دانشگاه‌ها و مؤسسات عالی واقع در 9 استان محروم ایلام و بوشهر، چهارمحال بختیاری، سیستان و بلوچستان، کردستان، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و هرمزگان به داوطلبان بومی این استان‌ها اختصاص یافته است.
 
سهمیه بهیاران
وی ادامه داد: حداکثر 10 درصد از ظرفیت هر یک از رشته محل‌های پرستاری در همه استان‌های کشور، به بهیاران واجد شرایط اختصاص می‌یابد.
 
سهمیه آموزگاران
مشاور معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش یادآور شد: حدود 80 درصد از ظرفیت رشته راهنمایی و مشاوره، به سهمیه آموزگاران وزارت آموزش و پرورش اختصاص دارد و حدود 10 درصد از ظرفیت رشته‌های نوبت دوم (شبانه) به کارمندان رسمی (با حداکثر 35 سال سن) وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که بومی استان مربوطه باشند، اختصاص می‌یابد.
 
وی اضافه کرد:در رشته‌های گروه آموزش پزشکی حدود 20 درصد از ظرفیت پذیرش رشته‌های نوبت دوم (شبانه) در هر رشته به کارکنان دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان اختصاص می‌یابد که یا دارای شرایط بومی هستند و یا حداقل سه سال سابقه‌ یکی از انواع استخدام در همان استان را داشته باشند.
 
رتبه‌ها
مشاور معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش یادآور شد: رتبه هر داوطلب در هر زیر گروه، در سهمیه مربوطه از روی نمره داوطلب در آن گروه مشخص می‌شود؛ نکته قابل توجه اینکه رتبه هر داوطلب در سهمیه در هر زیر گروه، برای رشته‌هایی که به صورت بومی، ناحیه‌ای یا قطبی گزینش می‌شوند و رتبه کشوری در هر زیر گروه برای رشته‌هایی که به صورت کشوری گزینش می‌شوند، ملاک خواهد بود.
 
حسینی ارسنجانی ادامه داد: رتبه‌هایی که در یک کارنامه آزمون در اختیار شما قرار می‌گیرد عبارت است از رتبه در سهمیه در هر زیر گروه، رتبه کشوری در هر زیر گروه، رتبه کل در سهمیه، آخرین رتبه مجاز و رتبه کل کشوری است.
 
وی اضافه کرد: نمره کل نهایی داوطلبان هر سهمیه و در هر زیر گروه، به ترتیب نزولی مرتب شده و سپس رتبه در سهمیه داوطلب در هر زیر گروه تعیین می‌شود؛ اگر داوطلبانی نمره کل نهایی برابر داشته باشند، رتبه یکسانی خواهند داشت و رتبه‌ کشوری در هر زیر گروه نمره کل داوطلبان در هر زیر گروه بدون اعمال سهمیه، به ترتیب نزولی مرتب شده و رتبه‌دهی می‌شود، داوطلبان با نمره کل برابر رتبه یکسانی خواهند داشت.
 
رتبه کل در سهمیه‌
حسینی ارسنجانی به خبرنگار فارس گفت: ماکزیمم نمره کل زیر گروه‌های هر داوطلب، استخراج شده و این نمره داوطلبان در هر سهمیه، به ترتیب نزولی مرتب شده و رتبه‌ کل داوطلب در سهمیه تعیین می‌شود و نکته مهم اینجاست که این رتبه فقط جهت اطلاع داوطلب درج شده است و برای انتخاب رشته باید به رتبه در سهمیه و رتبه کشوری «بدون سهمیه» در هر زیر گروه توجه شود.
 
وی افزود: داوطلبان برای مقایسه خود با دوستان و دیگر داوطلبان مشابه خود به هیچ وجه نباید رتبه کل سهمیه را ملاک قرار دهند و در هنگام انتخاب رشته نیز باید به رتبه داوطلب در زیر گروه مربوط به رشته انتخابی توجه شود و نه رتبه کل وی در سهمیه.
 
رتبه کشوری
مشاور معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: ماکزیمم نمره کل زیر گروه‌های همه داوطلبان در گروه آزمایشی در سطح کشور بدون در نظر گرفتن سهمیه، به صورت نزولی مرتب می‌شوند و سپس رتبه هر داوطلب در کشور در آن گروه آزمایشی تعیین می‌شود و داوطلبان با نمره برابر، رتبه یکسانی خواهند داشت و این رتبه نیز فقط جهت اطلاع داوطلب درج شده است و برای انتخاب رشته باید به رتبه در سهمیه و رتبه کشوری «بدون سهمیه» در هر زیر گروه توجه شود و داوطلبان برای مقایسه خود با دوستان و دیگر داوطلبان مشابه خود، به هیچ وجه نباید رتبه کل کشوری را ملاک قرار دهند.
 
حسینی ارسنجانی یادآور شد: رشته‌های مختلف تحصیلی دانشگاهی، با توجه به مواد امتحانی آزمون سراسری به 5 گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی (1)، علوم تجربی (2) علوم انسانی (3) هنر (4) و زبان‌های خارجی(5) تقسیم می‌شوند و مقاطع تحصیلی نشانگر طول مدت تحصیل و مدرک ارائه شده در پایان تحصیل است و شامل:
 
 کاردانی(فوق‌دیپلم)، کارشناسی (لیسانس) کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) کارشناسی ارشد ناپیوسته‌، کارشناسی ارشد پیوسته‌، دکترای عمومی یا دکترای حرفه‌ای (پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی) و دکترای تخصصی (phD) است.
 
سوابق تحصیلی
مشاور معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش افزود: منظور از سوابق تحصیلی، نمرات امتحانات کتبی نهایی است و بر اساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو، تأثیر مستیم سوابق تحصیلی به میزان 25 درصد برای آزمون سراسری سال 93 قطعی شده است و در آزمون سال 92 تأثیر 25 درصدی سوابق تحصیلی داوطلبان تنها در صورت مثبت بودن تأثیر آن در قبولی آنها اعمال می‌شد؛ اما با مصوبه جدید، سوابق تحصیلی داوطلبان به صورت مثبت و منفی و به صورت قطعی در قبولی آنان لحاظ خواهد شد، البته عملکرد داوطلب در آزمون 93، تأثیر 75 درصدی در قبول شدن یا نشدن در دانشگاه خواهد داشت.
 
وی ادامه داد: با توجه به این که در سال آینده 70 درصد ظرفیت آموزش عالی به رشته‌های بدون کنکور اختصاص پیدا می‌کند، می‌توان گفت که این میزان تأثیر 25 درصدی سوابق تحصیلی در کنکور 93، فقط برای قبولی در آن 30 درصد از رشته محل‌های پرمتقاضی است که برای پذیرش در آنها رقابت بالایی وجود دارد؛ اگر داوطلبی می‌خواهد که در رشته‌های بدون کنکور شرکت کند، سوابق تحصیلی برای پذیرش در این رشته‌ها، تأثیر صد در صدی خواهد داشت.
 
حسینی ارسنجانی اضافه کرد: منظور از سوابق تحصیلی، فقط نمره آزمون دروسی است که امتحان نهایی سال سوم دبیرستان از آنها به عمل آمده است، با توجه به این موضوع که برگزاری امتحان نهایی در مقطع سوم دبیرستان، فقط مختص دانش‌آموزان مقطع نظام جدید است، معدل آزمون نهایی سال سوم دبیرستان فقط برای داوطلبانی اعمال می‌شود که از سال 84 تا 92 در آزمون نهایی سال سوم رشته‌های ریاضی، تجربی، انسانی و معارف اسلامی شرکت کرده‌اند و اگر داوطلبی به هر دلیلی در این بازه زمانی امتحان نداده است سوابق تحصیلی او در نتیجه کنکور 93 تأثیری نخواهد داشت.
 
مشاور معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش با اشاره به نحوه تأثیر نمرات نهایی در رتبه فرد گفت: فرض کنید یک داوطلب کنکور، نمره کلی (تراز) بالاتر از متوسط نمره کل دیگر داوطلبان به دست بیاورد؛ ولی معدل دیپلمش از میانگین معدل دیپلم دیگر داوطلبان کمتر باشد؛ در این شرایط، معدل برای این داوطلب به شکل تأثیر منفی عمل می‌کند، زیرا با وجود آن که این داوطلب در کنکور نتیجه خوبی گرفته است، معدلش از میانگین دیگر داوطلبان پایین‌تر است و از سوی دیگر، اگر داوطلبی ، نمره کلی پایین‌تر از میانگین تراز داوطلبان داشته باشد؛ اما معدل بالاتر از میانگین دیگر داوطلبان باشد، در این صورت معدل به شکل مثبت عمل می‌کند و در این شرایط، معدل به کمک داوطلب می‌آید.
 
رشته‌های خاص‌
وی ادامه داد: رشته‌هایی که نیاز به مصاحبه داشته و برای پذیرش، داوطلب ضمن اینکه باید مصاحبه مثبت داشته باشد، باید کد رشته موردنظر را در انتخاب‌های نهم یا بیست و نهم انتخاب کند و نتایج اولیه جهت مصاحبه به هنگام اعلام نتایج آزمون سراسری اعلام می‌شود و نتایج نهایی آن در شهریور ماه (همزمان با اعلام نتایج نهایی رشته‌های متمرکز) اعلام خواهد شد؛ این در حالی است که نتایج اولیه رشته‌های نیمه متمرکز جهت مصاحبه اواسط مهر ماه و نتایج نهایی اواخر دی ماه اعلام می‌شود و تفاوت رشته‌های خاص و نیمه متمرکز در همین مسئله است.
 
روش متمرکز
حسینی ارسنجانی اضافه کرد: در این روش فقط کارنامه داوطلبان در آزمون سراسری، ملاک پذیرش است؛ در پذیرش رشته‌های متمرکز شرایط خاصی از قبیل مصاحبه، معاینه، آزمون علمی یا عملی اعمال نمی‌شود و اسامی پذیرفته‌ شدگان در یک مرحله و به طور یکجا اعلام می‌شود و گزینش اغلب رشته‌های دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی به همین روش انجام می‌گیرد.
 
روش نیمه‌متمرکز
 مشاور معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش با اشاره به رشته‌های نیمه‌ متمرکز گفت: در این روش اسامی پذیرفته‌شدگان به صورت قطعی و در یک مرحله اعلام نمی‌شود؛ در مورد رشته‌های نیمه‌ متمرکز به اقداماتی مانند مصاحبه، معاینه، آزمون عملی یا علمی نیاز است، در این رشته‌ها بعد از اعلام نتایج نهایی رشته‌های متمرکز و از بین آن دسته از داوطلبانی که کد این رشته‌ها را انتخاب کرده و در اولویت قبل از این کدها در رشته متمرکز پذیرفته نشده‌اند، به صورت چند برابر ظرفیت گزینش صورت می‌گیرد. اسامی معرفی‌شدگان چند برابر ظرفیت برای انجام مراحل مصاحبه، معاینه، آزمون عملی یا علمی اعلام می‌شود و نتایج نهایی رشته‌های نیمه‌ متمرکز حدوداً در اواخر دی ماه یا اوایل بهمن ماه اعلام می‌شود.
 
وی یادآور شد: روش پذیرش دانشجو در رشته‌های متمرکز و نیمه‌متمرکز به این صورت است که اگر داوطلبی از همان ابتدا در یک رشته متمرکز پذیرفته شود، در بقیه انتخاب‌ها، چه متمرکز و چه نیمه‌ متمرکز گزینش نمی‌شود؛ اما اگر داوطلبی، ابتدا در یک رشته نیمه‌ متمرکز گزینش شود، نام وی در فهرست قبولی اولیه یا مشروط آن رشته اعلام می‌شود و کامپیوتر دوباره به جست‌وجو ادامه می‌دهد و این بار ممکن است هیچ داوطلب در یک رشته متمرکز نیز پذیرفته شود که در این حالت نام داوطلب در دو رشته، یکی متمرکز و یکی نیمه‌متمرکز اعلام می‌شود.
 
حسینی ارسنجانی اضافه کرد: داوطلبانی که برای رشته‌های نیمه‌متمرکز به طور مشروط قبول شده‌اند، پس از شهریور ماه به تدریج برای انجام مراحل مصاحبه، معاینه و امتحان عملی دعوت می‌شوند و چنانچه در این مرحله پذیرفته شوند، باید از رشته متمرکز انصراف داده و در رشته نیمه‌ متمرکز ثبت‌نام کنند و با آنها مثل دانشجوی انتقالی برخورد خواهد شد؛ اما اگر در مصاحبه پذیرفته نشوند، می‌توانند همان رشته‌ متمرکز را ادامه دهند.
 
مشاور معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش دوره‌های مختلف دانشگاه‌ها را توضیح داد و گفت: در دوره روزانه تشکیل کلاس در روز است و  تحصیل در آنها بدون اخذ شهریه و به صورت حضوری و نیمه حضوری است و انصراف از تحصیل در دوره‌های روزانه یک سال محرومیت از شرکت در آزمون سراسری را به دنبال دارد.
 
وی ادامه داد: در دوره نوبت دوم (شبانه) پذیرفته شدگان برای نوبت دوم با پرداخت شهریه و به صورت حضوری در یکی از مراکز آموزش عالی تحصیل می‌کنند و برنامه‌های آموزشی این دوره عیناً همان برنامه‌های آموزشی دوره‌های روزانه است و در دوره پیام نور نیز تحصیل در این دانشگاه‌ها به صورت نیمه حضوری و کلاس‌های آن برای رفع اشکال تشکیل می‌شود.
 
حسینی ارسنجانی افزود: در دوره نیمه‌حضوری دانشجوی پذیرفته شده در این دوره‌ها با پرداخت شهریه و به صورت نیمه‌حضوری (به این ترتیب که دانشجو فقط برخی از دروس خود را به صورت حضوری و مابقی را بدون حضور در کلاس طی می‌کند) در یکی از دانشگاه‌ها و مؤسسات عالی تحصیلی می‌کند و مقررات آموزشی این دوره‌ها همانند مقررات آموزشی دانشگاه پیام نور است.
 
مشاور معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: در دوره غیرانتفاعی برنامه‌های آموزشی همانند برنامه‌های آموزشی دانشگا‌ه‌ها و مؤسسات عالی است و از همه پذیرفته شدگان این مؤسسات شهریه اخذ می‌شود و در دوره مجازی ارتباط بین استاد و دانشجو در محیط مجازی و از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان‌پذیر است و محتوای دوره‌های مجازی مانند دوره‌های رایج است اما از نظر ارائه مجازی است.
 
گزینش بومی
حسینی ارسنجانی افزود: به منظور کاهش مشکلات اقامتی و معیشتی دانشجویان و کاهش مهاجرت‌های درون کشوری و همچنین افزایش امکان قبولی در رشته‌های بومی برای داوطلبان همان بوم، گزینی انجام می‌شود این گزینش به صورت بومی استانی، ناحیه‌ای، قطبی و کشوری (بدون بومی گزینی) اعمال می‌شود.
 
رشته‌های پرمتقاضی
وی خاطرنشان کرد: در سیزده رشته ذیل که به عنوان رشته‌های پرمتقاضی شناخته می‌شوند، پذیرش بومی پس از کسر سهمیه 40 درصدی رزمندگان، پذیرش به صورت 60 درصد گزینش بومی و 40 درصد گزینش آزاد صورت می‌گیرد و در صورت عدم تکمیل ظرفیت اختصاصی به سهمیه رزمندگان باقیمانده ظرفیت به صورت 50 درصد گزینش بومی و 50 درصد آزاد به داوطلبان اختصاص خواهد یافت.
 
مشاور معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش گفت: در گروه آزمایشی ریاضی، فیزیک مهندسی برق، مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی معماری و مهندسی صنایع، در رشته‌ تجربی پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی، و در رشته انسانی ،حقوق، روانشناسی و حسابداری است که درصد پذیرش به صورت 60 درصد بومی و 40 درصد آزاد است و غیر از سیزده رشته فوق، پذیرش بومی در سایر رشته‌ها در دوره‌های روزانه پس از کسر سهمیه‌ رزمندگان (40 درصد) به صورت 80 درصد گزینش بومی (چه بومی استانی، چه بومی ناحیه‌ای و چه بومی قطبی) و 20 درصد گزینش آزاد صورت می‌گیرد و در صورت عدم تکمیل ظرفیت اختصاصی به سهمیه رزمندگان، باقیمانده ظرفیت به طور کامل به صورت بومی جهت پذیرش داوطلبان اختصاص خواهد یافت.