چرا معاذ الخطیب عقب نشست؟

تنها 48 ساعت از صحبت های معاذ الخطیب مبنی بر آمادگی مخالفان بر زمین گذشتن سلاح ها در صورتی که ثابت شود واقعا راه حلی برای حل بحران سوریه وجود دارد، گذشته بود که وی در صفحه فیسبوک خود رسما استعفای خود را از ریاست شورای انتقالی مخالفان اعلام کرد.

استعفایی که قبل از هر چیز نشان از اختلاف های عمیق مخالفان سوری بر سر حل بحران جاری در کشورشان دارد. اختلافاتی که به رغم تلاش ها برای مخفی نگه داشتنشان عاقبت از چشمان کسی مخفی نماندند.

این در حالی است که ارتش آزادیبخش سوریه نیز رسما اعلام کرده است که غسان هیتو، رئیس دولت اجرایی مخالفان را به رسمیت نمی شناسد که این مساله به روشنی نشان می دهد که تا چه اندازه شکاف میان مخالفان عمیق است و هر کس سازی برای خود می نوازد.

در همین رابطه جریان "ساخت کشور" یکی از جریان های اپوزسیون داخلی سوریه با محکوم کردن اعطای کرسی سوریه در اتحادیه عرب به مخالفان اسد این حرکت را تلاشی توطئه آمیز برای جلوگیری از رسیدن به یک راه حل سیاسی در سوریه توصیف کرده و آن را تلاشی تازه برای تجزیه این کشور دانسته است.

این جریان همچنین اپوزسیون خارج نشین را متهم کرده است که با همکاری کشورهای خارجی تلاش می کند تا توطئه تجزیه کشور را مرحله به مرحله به اجرا بگذارد و در همین راستا مانع از به نتیجه رسیدن هر گونه راه حل سیاسی در کشور می شود.

جریان "ساخت کشور" همچنین تعیین رئیس دولت اجرایی برای اداره مناطق تحت کنترل مخالفان را محکوم کرده و آن را در راستای تجزیه کشور دانسته و حضور وی در نشست اتحادیه عرب در دوحه قطر را محکوم کرده است.

در همین رابطه هیثم مناع، رئیس "هیئت هماهنگی ملی نیروهای مهاجر" استعفای معاذ الخطیب از ریاست ائتلاف ملی نیروهای مخالف سوری را ناگهانی نمی داند و می گوید: «او پس از آن که دید ائتلاف ترکیبی حزبی و بسیار بسته شده است که جریانی خاص آن را به کنترل خود در آورده و حاضر نیست کسی را به جمع خود راه دهد، مجبور شد که از این سمت استعفا کند.»

مناع در گفت وگو با خبرگزاری یونایتد پرس اینترنشنال گفت: «خطیب بعد از آن که دید جریانی خاص تلاش می کند در درون ائتلاف اکثریت خود را به هر نحوی حفظ کند و به جریان های دیگر اجازه هر گونه تحرک سیاسی ای نمی دهد و در عین حال حاضر نیست هر گونه رویکرد اصلاحی را بپذیرد، ترجیح داد که از ریاست این تشکل استعفا دهد چرا که به روشنی می دید این جریان حتی برای او و افکارش نیز جایی در نظر نگرفته است.»

وی این جریان خاص را اخوان المسلمین معرفی کرد و گفت: «از بسیاری شنیدیم که خطیب به دلیل جایگاه مهمش در سمتش باقی می ماند، به ویژه که در ماه های اخیر جرات کرده بود و بی توجه به مواضع تندروها و میانه روها مواضعی اتخاذ کرده بود که برای حفظ او در این جایگاه اهمیت بسیاری داشت. مواضعی که حتی لیبرال ها نیز جرات اتخاذ آنها را نداشتند. اما با این حال اوضاع به اندازه ای متشنج شد به ویژه اخوان المسلمین به گونه ای رفتار کرد که خطیب چاره ای جز استعفا ندید.»

مناع همچنین گفت: «استعفای خطیب باعث می شود تا ائتلاف مخالفان همانند جریانی بدون صاحب وارد نشست دوحه شود و این مساله موجب خواهد شد تا وزارت خارجه قطر کنترل آن را به دست بگیرد و برای خروج آن از انزوایی که پس از استعفای خطیب دچاره آن شده، تلاش کند در عین حال پیش بینی می شود مواضع ترکیه نیز به شدت تضعیف شود و آنها نیز دیگر نتوانند اعتماد طرف های منطقه ای و بین المللی را برای حمایت از ائتلاف مخالفان اسد جلب کنند.»

وی پیش بینی کرد که به زودی اپوزسیون مخالف اسد پیمودن راه جدیدی را آغاز کند و در عین حال مجبور شود در عملکرد خود بازنگری جدی ای را آغاز کند و نیروهای اپوزسیون مجبور شوند بیش از پیش به فکر ساختاری مدنی و دموکراتیک برای خود بیفتند.

بدین ترتیب بسیاری از تحلیلگران پیش بینی می کنند که با ضعیف شدن جایگاه ترکیه و قطر از یک سو و افزایش فشارها و اختلافات در صف مخالفان اسد از سوی دیگر، ائتلاف مخالفان اسد بیش از پیش به سمت فروپاشی متمایل شود که این مساله بحران سوریه را بیش از پیش بغرنج خواهد کرد.