تبعات تغییر نظام در سوریه

فرارو- ایران این موضوع را متوجه شده است که دولت بشار اسد به این صورت نمی تواند ادامه دهد اما ایران معتقد است باید در ابتدا یک آرامش حتی کوتاه مدتی حکم فرما شود و دولت بشار اسد از روی موضع قدرت و با تسلط کامل طرح های پیشنهادی را اجرا کند.

دکتر علی اصغر زرگر کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان مطلب بالا در گفتگو با فرارو ارزیابی خود از تحولات سوریه و جایگاه ایران را چنین بیان کرد.

•    موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران حمایت از دولت سوریه است. یعنی ایران با آنکه موافق اصلاحات داخلی است اما معتقد است نظام سوریه نباید به یکباره فرو بپاشد.

•    ایران این موضوع را متوجه شده است که دولت بشار اسد به این صورت نمی تواند ادامه دهد اما ایران معتقد است باید در ابتدا یک آرامش حتی کوتاه مدتی حکم فرما شود و دولت بشار اسد از روی موضع قدرت و با تسلط کامل طرح های پیشنهادی را اجرا کند. یعنی گروههای مخالف یه این موضوع پی برده باشند که با زور و خشونت نمی توانند به اهداف خود برسند بلکه باید با رژیم کنار بیایند.

•    هر کشوری در سیاست خارجی محیطی دارد که در آن محیط ایفای نقش می کند. سیاست خارجی برای رسیدن به اهداف موردنظر باید آزادی عمل داشته باشد و این آزادی عمل هم خواه ناخواه بستگی به امکاناتی دارد که آن کشور بتواند برای خود تدارک ببیند. یکی از این امکانات اتحادیه ها و یا کشورهایی است که با آنها منافع مشترک دارد.

•    در اینجا هم به نظر می رسد ایران و سوریه دارای منافع مشترکی در سطح خاورمیانه هستند. دوستی ایران و سوریه از قبل انقلاب شروع شده و در دوران جنگ تحمیلی ادامه پیدا کرده و بعد از آن هم به عنوان دو کشوری که منافع استراتژیک مشترک داشتند در منطقه به ایفای نقش پرداخته اند.

•    ایران با کمک سوریه توانسته آن آزادی عمل را در لبنان داشته باشد تا بتواند از گروههای مبارز فلسطینی یا حزب الله حمایت کند. از این لحاظ برای آنکه ایران این آزادی عمل را حفظ کند از دولت سوریه باید حمایت کند.

•    البته این موضوع مانع از این نشده که ایران راه حل های خاص خود برای بحران  سوریه را نداشته باشد. ولی در عین حال ایران با فروپاشی نظام سوریه به صورتی که  مشخص نباشد بعد چه کسانی سر کار می آیند و چه مدت طول می کشد که این بحران را مهار کنند مخالف است.

•    غرب مرتب عنوان می کند که رژیم اسد ماندنی نیست و زود یا دیر باید برود که این نشاندهنده سیاست بلندمدتی است که در این باره دارند. البته آنها این سیاست را درباره ایران هم داشتند که به هیچ وجه موفق نبودند و ممکن است درباره سوریه هم موفق نشوند ولی در عین حال در آنجا مسائلی مطرح است که سیاست های آنها کارآمدتر به نظر می رسد.

•    اما از این سو ایران معتقد است اگر نظام سوریه بخواهد تغییر کند نباید به صورتی باشد که این تغییر خیلی در اهداف ایران تاثیر بگذارد.

•    حال ما فرض را بر این می گیریم که نهایتا نظام سوریه تغییر پیدا کند و گروههای دیگری سر کار بیایند که حتی اگر به جنگ داخلی و بحران های مهارنشدنی هم منجر شود باز هم بر منافع ایران تاثیرگذار خواهد بود.

•    یعنی ایران یک متحد استراتژیک خود که می توانسته آزادی عملی را در بخش غربی خاورمیانه برای ایران بوجود بیاورد از دست خواهد داد و دیگر ایران نمی تواند روی نظامی که روی کار خواهد آمد حساب باز کند؛ چون مدعیان زیادی خواهد داشت و آن نظام وابستگی هایی به کسانی خواهد داشت که به گروههای مخالف کمک کردند یا برای حفظ قدرت خود مجبور هستند به قدرت های منطقه ای یا فرامنطقه ای وابسته شوند.

•    حتی ممکن است در ظاهر هم اگر شده از ایران دور بمانند تا بگویند ما مستقل هستیم و از ایران الگو نمی گیریم. چون با توجه به سیاست های کلی آمریکا هرگونه تاثیرپذیری از ایران جنبه منفی برای آنها خواهد داشت. در حالی که ممکن است مردم آن کشور مایل به رابطه خوبی با ایران باشند.

•    بنابراین در زمینه سیاست خارجی آزادی عمل ایران در این منطقه کاسته خواهد شد.

•    ایران می تواند به حمایت های مالی و معنوی خود به حزب الله ادامه دهد ولی دیگر این حمایت را از طریق سوریه نمی تواند انجام دهد و باید در چارچوب های دیپلماتیک و رسمی و یا از طریق کشور لبنان یا کشورهای دیگر این کار را انجام دهد.

•    دیگر اینکه در سیاست های کلی که زمانی بوش عنوان کرده بود و سوریه هم مورد غضب ایشان بود اگر اکنون سوریه فرو بپاشد و بخشی از آن طرح خاورمیانه بزرگ محقق شود خواه ناخواه کشور بعدی ایران خواهد بود.

•    بنابراین نیروهایی که به گونه ای از جانب سوریه مهار می شد اکنون آزاد می شوند و احتمالا به سمت مرزهای ایران خواهند آمد. لذا به نظر می رسد ایران باید نیروهای بیشتری برای مقابله به کار ببرد.

•    علاوه بر اینها فروپاشی نظام سوریه ممکن است به تضعیف حزب الله و گروههای فلسطینی هم منجر شود. یعنی خیال اسرائیل را راحت می کند و این کشور بدون هیچ گونه ترس و واهمه از واکنش سوریه می تواند فشارهای خود را علیه حزب الله و گروههای فلسطینی افزایش دهد.

•    در نهایت اعراب حوزه خلیج فارس هم اگر موفق شوند سیاست های خود را به اینگونه پیش ببرند ممکن است فضای تهاجمی تری علیه ایران اتخاذ کنند.