آيا تحريم نفت ايران اقتصادی است؟

به نظر مي‌رسد اتحاديه اروپا آماده است كه هر آنچه در توان دارد به كار گيرد تا ايران از برنامه اتمي‌خود دست كشد. سناريوي تحريم واردات نفت ايران توسط كشورهاي اروپايي، در گردهمايي اعضاي اتحاديه تصويب شد.

برنارد هوكارد مدير پژوهش در «مركز ملي پژوهش‌هاي علمي» فرانسه (CNRS) اعتقاد دارد كه اين تصميمي‌است داراي «اهميت سياسي»، ليكن پيامدهاي اقتصادي آن ضعيف خواهد بود. نظريات او را در زير مي‌خوانيم. 

عواقب اقتصادي تحريم نفت ايران براي اروپا چه خواهد بود؟ و براي فرانسه؟
هم اكنون، بين 5 تا 6 درصد واردات نفت اتحاديه اروپا از ايران است. در نتيجه بازار اروپا، بازار كوچكي براي ايران است. به عنوان مثال، فرانسه فقط 3 درصد نفت خود را از ايران وارد مي‌كند. براي ديگر كشورها، همچون ايتاليا، اسپانيا و يونان كه به ترتيب 13 ، 15 و 30 درصد واردات نفت آنها از ايران مي‌باشد زمان بيشتري نياز است تا جايگزين‌هاي ديگري پيدا كنند.
 
يك مهلت شش ماهه لازم خواهد بود تا اين تحريم عملياتي شود. به هر حال براي فرانسه پيامدهاي مستقيم تحريم محدود خواهد بود. اتحاديه اروپا مي‌تواند كمبود را بلافاصله با واردات نفت از عربستان يا آفريقا تامين كند. بنابراين اتخاذ تصميم در خصوص تحريم نفت ايران توسط اروپا يك اقدام نمادين ديپلماتيك است.

آيا اين تصميم براي ايران يك تاثير قوي خواهد داشت؟
براي تهران اين تصميم به لحاظ سياسي مهم است. اما پيامدهاي اقتصادي آن بسيار محدود خواهد بود. ايران به هر ترتيب به فروش نفت خود ادامه خواهد داد، به چين كه در حال حاضر اولين خريدار نفت ايران است، همين طور به هند و كره كه تمايل خود را نسبت به خريد نفت از ايران هم‌اينك ابراز كرده‌اند. اما اين بحران خطر آن را دارد كه باعث افزايش قيمت نفت شود، رخدادي كه ايران را قادر مي‌سازد تا بهره بيشتري ببرد و اين تاثير غير مستقيمي‌است كه ما به عنوان مصرف‌كننده بايد متحمل شويم. 

ارزيابي ميزان افزايش قيمت براي ما امكانپذير نيست، ليكن بازار نفت نسبت به عوامل رواني فوق‌العاده حساس است، بنابراين تعجب‌انگيز نخواهد بود كه قيمت نفت به بشكه‌اي 200 دلار برسد. از سوي ديگر چنين تحريمي ‌مي‌تواند ايران را به افزايش نمايش قدرت در تنگه هرمز وادار سازد. در واقع ايران پذيراي خطر باخت - باخت مي‌شود، «شما با توسل به مقررات حقوقي نفت ما را بلوكه مي‌كنيد، ما هم نفت شما را با امكانات نظامي‌بلوكه خواهيم كرد.» يك نمايش قدرت كه آن هم بر قيمت نفت بي‌‌تاثير نخواهد بود. 

آيا تحريم جهاني ايده‌اي كاملا واهي است؟
امروزه، اين چين است كه اقتصاد ما را در دست دارد و نه برعكس و چين همچون همسايه اش هند امكاناتي در اختيار دارد تا در برابر فشار اروپايي‌ها و آمريكايي‌ها مقاومت كند. در نتيجه، تهديدات ديپلماتيك نسبت به اين كشورها كاملا خيال‌پردازي است. 

موضوع اين تحريم پيش از همه يك نمايش سياسي است. امروز اروپا مي‌گويد «ما نفت ايران را كه داراي بيشترين اهميت براي اين كشور است تحريم مي‌كنيم» (براساس برآوردها80 درصد اقتصاد ايران بر نفت تكيه دارد). 

اما تحريم‌هايي كه از سي سال پيش تا كنون عليه ايران اعمال شده كارآمد نبوده و ايران برنامه اتمي‌خود را دنبال مي‌كند. 

معلوم نيست كه اين تحريم چه تاثير ديگري خواهد داشت، جز آنكه نظام ايران را به نحو موثرتري ناخشنود سازد.